Bursit vücudun çeşitli eklemlerinde ortaya çıkan bir iltihap durumudur. Bu rahatsızlık bursa adı verilen ve sürtünmeyi azaltma görevi gören keseciklerin iltihaplanmasıyla karakterize edilir. Sıklıkla tekrarlanan hareketler sonucu veya uzun süreli baskı altında kalmak bursitin başlıca nedenlerindendir. Enfekte olmayan bursit durumlarında ağrı şişlik ve hassasiyet gözlemlenir. Bununla birlikte hareket kısıtlılığı ve eklem çevresinde kızarıklık da sık rastlanan belirtiler arasındadır. Özellikle omuz, dirsek, kalça ve diz gibi büyük eklemler etkilenebilir. Kronik ve akut olmak üzere iki farklı türde seyredebilir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji / Girişimsel Nöroradyoloji

Prof. Dr. Kılıçkesmez, Türk Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Türk Girişimsel Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Strok (inme) tedavisi sertifikasyonu ve Avrupa Girişimsel Radyoloji Boardu (EBIR) sahibidir. Akademik geçmişinde, 2008 yılında Siemens Radyoloji Birincilik Ödülü’nü kazanmıştır.  Medicana Ataköy hastanesinde tedavilerini yapmaktadır.

Özgeçmiş Ödüller Yorumlar

Özgeçmiş Makaleler

Ödüller Yorumlar

Bursit Nedir?

Bursit vücuttaki bursa adı verilen keseciklerin iltihaplanması durumudur. Bu kesecikler kemiklerin, kasların, tendonların ve bağların birbirine sürtünmesini önlemek amacıyla sinovyal sıvı ile doludur. Vücutta yüz elliden fazla bursa bulunur ve bunlar özellikle hareketler sırasında yastıkçık görevi görür. Bursit geliştiğinde bu keseciklerdeki sıvı artışı ağrılı bir duruma yol açar. Çoğunlukla aşırı kullanım enfeksiyon veya travma sonucu ortaya çıkar. Ayrıca inflamatuar hastalıklar da bursitin oluşumuna katkıda bulunabilir. İltihaplanma sonucu bursa üzerindeki her hareket veya baskı kişide ağrıya sebep olur. Bursitin yanıt olarak geliştiği bu süreçler tedavi yöntemlerini de belirler.

Bursitin Nedenleri Nelerdir?

Bursit eklemlerdeki bursa adı verilen sıvı dolu keseciklerin iltihaplanmasıdır. Bu durum çeşitli nedenlerden kaynaklanabilir ve çoğunlukla şu faktörlerle ilişkilidir:

Uzun süreli basınç: Özellikle belirli meslek grupları veya alışkanlıkları olan kişilerde görülür. Bursanın kemik çıkıntılar ve sert yüzeyler arasında sıkışması sonucu oluşur.

Örnekler:

• Sıra kenarlarına sürekli dirsek dayayan öğrenciler
• Yeterli diz desteği olmadan çalışan bireyler

Tekrarlayan hareketler: Çeşitli sporlar veya işlerde yapılan sürekli hareketler bursayı tahriş edebilir ve iltihaplanmaya yol açabilir.

Travma: Doğrudan bursaya uygulanan basınç sonucu travma meydana gelebilir. Bu tür bursitler genellikle akut belirtiler gösterir ve hasta bazen travmanın neden olduğu olayı hatırlamayabilir.

Septik bursit: Cilt yoluyla veya invaziv prosedürlerle bursanın delinmesi sonucunda enfeksiyon kapılabilir.

En sık rastlanan etken:

• Staphylococcus aureus

Kronik hastalıklar: Otoimmün veya sistemik inflamatuar hastalıklar bursiti tetikleyebilir.

İlgili durumlar:

• Romatoid artrit
• Osteoartrit
• Sistemik lupus eritematozus
• Skleroderma
• Spondiloartropati
• Gut

Bursit Ne Kadar Yaygındır?

Bursit toplumun geniş kesimlerini etkileyen bir sağlık sorunudur. Her iki cinsiyette de görülme olasılığı eşitken bazı özel türlerinde cinsiyete göre farklılıklar bulunur. Örneğin kadınlarda pes anserin ve trokanterik bursit daha yaygındır. Bu durumlar aynı zamanda obezite ile de ilişkilidir. Erkekler arasında ise özellikle manuel işlerle uğraşan kişilerde olekranon bursiti daha sık rastlanır. Bu farklılıklar mesleki aktivitelerin bursit riskini nasıl etkileyebileceğinin bir göstergesidir.

Bazı yaygın mesleki bursit adlandırmaları şunlardır:

• Prepatellar bursit için “hizmetçi bursiti”
• Olekranon bursiti için “öğrenci bursiti”
• Infrapatellar bursit için “din adamı bursiti”
• Iskiyal bursit için “dokumacı bursiti”

Bu terimler bursit türlerinin mesleki stres faktörleri ile ne kadar bağlantılı olduğunu yansıtır. Ayrıca subkutanöz kalkaneal bursit genellikle yanlış veya çok sıkı ayakkabıların kullanılması sonucu dansçılar ve artistik patinajcılar arasında görülür. Her yaş grubu bursitten etkilenebilir ancak yaşlılar osteoartrit gibi kronik durumların yaygın olması nedeniyle daha yüksek risk altındadır. Septik bursit bağışıklık sistemi baskılanmış bireylerde daha tehlikeli seyredebilir. Diyabet romatolojik rahatsızlıkları olanlar veya HIV ile yaşayanlar bu tür için yüksek risk taşır.

Bursit Sırasında Neler Olur?

Bursit sürecinde bursa adı verilen sinovyal kesecikler sürtünmeyi azaltmak için yer aldıkları eklem bölgelerinde inflamasyon gösterir. Hastalar bu kesecikler sinovyal sıvı ile dolup tahriş olduğunda genellikle ağrı hissederler. Bursa etrafındaki kemiğe, kasa veya tendonlara sıkıştırıldıkça bu ağrı şiddetlenebilir. Bazı durumlarda, inflamatuar süreç belirgin olmamakla birlikte özellikle subakromiyal bursit gibi bazı türlerde inflamatuar mediatörlerin seviyesinde artış gözlemlenir. Bu mediatörler arasında tümör nekroz faktörü-alfa, siklooksijenazlar ve çeşitli interlökinler bulunur. Bu durum bursanın iltihabi durumunu ve eklemdeki ağrının artışını açıklar.

Bursitin Belirtileri Nelerdir?

Bursit eklemlerde oluşan ağrılı bir durumdur ve belirtileri genellikle bursanın yerleşim yerine göre değişiklik gösterir. Hastalar genellikle eklem çevresinde belirgin ağrı ve hassasiyetle doktora başvurur. İltihaplanma eklem hareketlerini sınırlar ve bu da günlük aktivitelerde zorluklara neden olur. Eklemde şişlik, kızarıklık ve ısınma hissi, bursitin tipik göstergeleri arasındadır. Özellikle akut bursit vakalarında enfeksiyonun etkisiyle bu belirtiler daha şiddetli olabilir.

• Eklem bölgesinde yoğun ve lokalize ağrı hissedilir. Hareketle veya baskıyla kötüleşebilir.
• Etkilenen bursanın üzerine dokunulduğunda aşırı duyarlılık gözlenir.
• İltihaplanan bursa sıvı birikimi nedeniyle şişer.
• İltihaplanma bölgesinde kızarıklık ve artmış ısı hissi yaygındır.

Kronik bursit durumlarında ise belirtiler daha uzun süreli olabilir ama genellikle daha az şiddetlidir. Bursa zamanla sıvıyla dolup genişlediğinde kalıcı şişlik şeklinde gözlemlenebilir. Ancak kronik durumlar akut kadar ağrılı olmayabilir. Etkilenen bölgedeki hareket kısıtlılığı sürekli rahatsızlık veren bir sorun olarak karşımıza çıkar. Bursitin neden olduğu bu klinik tablo eklem ve çevresindeki yapılarda dikkatli bir değerlendirme gerektirir. Ayrıca cilt muayenesi de inflamasyonun derecesini belirlemek için önemlidir; ciltte eritem ve sıcaklık artışı özellikle dikkate alınması gereken faktörlerdir. Etkilenen ve etkilenmeyen bölgeler arasındaki sıcaklık farkı tanıda yardımcı olabilecek bir göstergedir.

Bursit Nasıl Teşhis Edilir?

Bursitin tanısı hastanın şikayetleri ve fiziksel muayene bulguları ile başlar. Bazı durumlarda klinik belirtiler yeterli olabilir ancak çoğunlukla görüntüleme yöntemleri tanıyı destekler. İleri tetkikler özellikle tanısal belirsizlik olduğunda önem taşır.

• Düz film röntgen: Travma yabancı cisim veya kırık varlığında düşünülür. Bu yöntemle eklemdeki yapısal değişiklikler saptanabilir.
• MRI: Derin bursa yapılarını incelemede kullanılır. Bu yöntem sayesinde etkilenen bölgenin detaylı görüntüsü elde edilir.
• Ultrason: Eklem ve bursa çevresindeki yapıları gerçek zamanlı olarak gösterir. Ayrıca bursa üzerindeki yağ dokusundaki değişimleri görselleştirerek enfeksiyonu diğer durumlardan ayırmada yardımcı olur.
• Renkli Doppler: Enfeksiyon belirtileri olan bursa ve çevresindeki dokulardaki kan akışını değerlendirir. Hiperemi gibi inflamasyon belirtilerini gözlemlemekte faydalıdır.

Tanıyı kesinleştirmek için enflamasyonlu bursadan sıvı aspirasyonu yapılabilir. Aspirasyon, özellikle septik bursit veya kristal hastalığı şüphesi olan durumlarda değerlidir. Aspirasyon sonrası elde edilen sıvı çeşitli testler için laboratuvara gönderilir:

• Hücre sayımı
• Gram boyama
• Kültür
• Glikoz analizi
• Kristal analizi

Bu testler sayesinde enfeksiyöz olmayan ve kristal bursit ayrımı yapılabilir. Beyaz kan hücresi sayımı 500/mm3’ten düşük ise bu genellikle enfeksiyöz olmayan bursiti işaret eder.

Bursit Nasıl Tedavi Edilir?

Bursit tedavisi iltihaplanmış bursanın bulunduğu bölgeye göre çeşitlilik gösterir. Özellikle ağrı ve iltihabı azaltma hedeflenir. Kortikosteroid enjeksiyonları bu amaçla sıklıkla başvurulan yöntemlerdendir. İltihaplı bursaya doğrudan uygulanan bu enjeksiyonlar iltihabı hızla azaltarak kısa ve orta vadeli ağrı rahatlaması sağlar. Etkilenen bölgeye enjeksiyon yapılırken ultrason teknolojisi eşliğinde hassas bir uygulama yapılması tercih edilir. Ultrason ilacın doğru noktaya ulaşmasını garantiler ve yan etkileri minimize eder.

• Kortikosteroid Enjeksiyonları: Omuz, kalça ve dirsek gibi bölgelerde etkili.
• Aspirasyon: Septik bursitte sıklıkla tercih edilir. Fazla sıvıyı çıkarmak amacıyla iğne ile yapılan bu işlem şişliği azaltır.
• Ultrason Rehberliğinde Müdahaleler: Ağrının kaynağının doğru belirlenmesi ve tedavi edilmesi için kullanılır.
• Şok Dalga Tedavisi: Kronik bursit vakalarında ağrıyı ve inflamasyonu azaltmak için non-invaziv bir yöntemdir.
• Embolizasyon: Hiçbir tedaviye yanıt vermeyen inatçı bursitlerde embolizasyon, anjiyoda uygulanan, günübirlik ameliyattan önceki oldukça etkili bir tedavi yöntemidir. Problemli dokunun beslenmesi azaltılır, iltihap ve enflamasyon önlenir.

Dikkate Alınması Gereken Diğer Durumlar Nelerdir?

Bursit eklemlerdeki ağrının pek çok nedeni arasında sadece bir tanesidir. Eklem ağrısının diğer yaygın nedenleri arasında osteoartrit, romatoid artrit ve gut gibi durumlar bulunur. Bu hastalıklar bursit ile benzer semptomlar gösterebilir. Ek olarak ağrının kaynağını doğru bir şekilde belirlemek için kapsamlı bir değerlendirme gereklidir.

Özellikle omuz ağrısında ayırıcı tanı için dikkate alınması gereken durumlar şunlardır:

• Rotator manşet yırtıkları
• Labral yırtıkları
• Omuz sıkışması

Bu koşullar bursitin yanı sıra omuz ağrısına neden olabilir ve bazen bursite de yol açabilir. Gut hastalığı özellikle bursit ile karışabilecek başka bir durumdur. Gut genellikle şu bölgelerde bursit benzeri belirtiler oluşturabilir:

• Olekranon bursa
• Prepatellar bursa
• İnfrapatellar bursa

Bu bölgelerde tofus oluşumu veya psödogut kaynaklı ağrılar gutun tipik işaretlerindendir. Ayrıca iskial bursit sıklıkla siyatikle karıştırılabilir; ancak oturma sırasında ağrının artması iskial bursiti ayırt etmekte yardımcı olabilir. Trokanterik bursit ile iliotibial bant sendromu arasındaki ayrım da önemlidir çünkü hassasiyet noktaları farklılık gösterir. Iliopsoas bursit bir dizi farklı patoloji ile benzer semptomlar gösterebilir bu yüzden dikkatli bir değerlendirme gereklidir.

Sıkça Sorulan Sorular

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlığını İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu, 2020 yılında profesör oldu. Birçok uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olup, 150’den fazla bilimsel yayını ve 1500’ün üzerinde atıfı bulunmaktadır. Şu an Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.