Tedaviler

Prostat Embolizasyonu Nedir? Nasıl Yapılır?

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ tarafından tarihinde yayınlandı

Prostat embolizasyonu (PAE) girişimsel radyoloğun prostat arterlerine bir kateter yerleştirerek kan akışını bloke eden mikroskobik parçacıklar enjekte ettiği böylece prostatın küçülmesine ve belirtilerin hafiflemesine neden olduğu minimal invaziv bir işlemdir.

Prostat Embolizasyonu Nedir?

Prostat embolizasyonu erkeklerde sıklıkla rastlanan iyi huylu prostat hiperplazisinin tedavisine yönelik bir yöntemdir. Bu minimal invaziv işlem girişimsel radyoloji uzmanları tarafından uygulanır. İşlem sırasında doktor prostat bezine kan taşıyan arterlere mikro partiküller yerleştirir. Bu partiküller kan akışını kısıtlar böylece prostatın boyutunun küçülmesine yardımcı olur.

Prostat Embolizasyonu Nasıl Yapılır?

prostat embolizasyonu öncesi sonrası görüntüsü
prostat embolizasyonu öncesi sonrası görüntüsü

Prostat embolizasyon işlemine başlamadan önce hastanın prostat arterlerinin detaylı bir haritası çıkarılır. Bu süreçte genellikle MRI veya BT anjiyografi kullanılır. İşlemin başarısını artırmak için bu adım kritik öneme sahiptir.

Anestezi aşamasında genellikle lokal anestezi uygulanarak hastanın konforu sağlanır. Bu femoral artere erişim sağlanan kasık bölgesine uygulanan bir yöntemdir. Radial arter üzerinden de erişim mümkündür.

Kateter yerleştirme işlemi sırasında femoral arterden girilerek bir mikrokateter prostat arterlerine doğru ilerletilir. Floroskopik kılavuzluk altında bu işlem dikkatle yürütülür.

Arterlerin haritalandırılması için yapılan anjiyografi ile prostata kan taşıyan arterlerin kesin konumları belirlenir.

Embolizasyon sürecinde genellikle polivinil alkol veya mikro küreler prostat arterlerine enjekte edilir. Bu parçacıklar arterleri tıkayarak prostata kan akışını durdurur ve dokunun küçülmesine neden olur.

İşlem sonrası bakım kapsamında hastanın durumu kısa süreliğine gözlem altında tutulur. Genellikle aynı gün içinde taburcu edilir. Takip ziyaretleri ile prostatın boyutundaki değişiklik ve semptomlardaki iyileşme izlenir.

Prostat Embolizasyonu Kimlere Uygulanır?

Prostat arter embolizasyonu belirli özelliklere sahip erkekler için uygun bir tedavi yöntemidir. Bu yöntem özellikle iyi huylu prostat büyümesi belirtileri gösteren ve standart ilaç tedavilerinden yeterli fayda görmeyen bireyler için önerilir. Tedaviye aday olanlar genellikle şiddetli alt idrar yolu semptomlarına sahiptir. Bu semptomlar sık idrara çıkma, ani sıkışma ve zayıf idrar akışı gibi rahatsız edici durumları içerir.

  • Şiddetli Alt İdrar Yolu Semptomları (LUTS): İlaçlara yanıt vermeyen önemli idrar semptomları yaşayan bireyler.
  • Büyümüş Prostat: Prostat hacmi 50 mL ve üzerinde olan hastalar.
  • Tıbbi Tedavi Başarısızlığı: Standart tıbbi tedavilere (alfa blokerler ve 5-alfa redüktaz inhibitörleri) rağmen iyileşme göstermeyen kişiler.
  • Cerrahi Kontrendikasyonları: Yüksek cerrahi risk taşıyan veya önemli komorbiditelere sahip olanlar.
  • Hasta Tercihi: Daha düşük komplikasyon riski ve hızlı iyileşme süreleri nedeniyle minimal invaziv bir prosedürü tercih eden hastalar.
  • Genel Anesteziden Kaçınma: Genel anestezi gerektiren işlemler için uygun olmayanlar.

Prostat Embolizasyonu Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler Nelerdir?

Prostat embolizasyonu öncesi dikkat edilmesi gerekenler işlemin başarısı için kritik öneme sahiptir. Hasta değerlendirmesi tıbbi geçmişin ve mevcut ilaçların dikkatlice incelenmesiyle başlar. Bu inceleme özellikle kan pıhtılaşmasını ve kardiyovasküler sağlığı etkileyen ilaçları kapsar. Hastanın semptomları Uluslararası Prostat Semptom Skoru ile değerlendirilir. Bu skor hastanın semptomlarının şiddetini belirler ve medikal tedaviye yanıt verip vermediğini gösterir.

Görüntüleme ve tanı testleri şunları içerir:

  • MRI: Prostat kanseri şüphesi varsa
  • BT Anjiyografi pelvik damar yapılarında tıkanıklık şüphesi varsa

Prostat spesifik antijen testi PAE için uygun olmayan aktif maligniteyi ekarte etmek amacıyla yapılır. İşlem öncesi ilaçlar olarak enfeksiyon riskini azaltmak için profilaktik antibiyotikler verilir. Ayrıca nonsteroid anti inflamatuar ilaçlar işlem sonrası ağrı ve iltihabı yönetmek için kullanılır.

Bilgilendirilmiş onam süreci hastaları mümkün komplikasyonlar hakkında bilgilendirir. İşlem sonrası iyileşme beklentileri açıklanır ve hastalar semptom iyileşmesinin zaman alabileceğine dair bilgilendirilir.

Kontrendikasyonlar için tarama:

  • Böbrek fonksiyonu kontrast boya kullanımına karşı önem taşır.
  • Alerji taraması kullanılacak kontrast maddeler için yapılır.

Prostat Embolizasyonu İle Cerrahi Prostat Ameliyatı Arasındaki Farklar Nelerdir?

Prostat arter embolizasyonu girişimsel radyoloji alanında uygulanan minimal invaziv bir prosedürdür. Bu yöntemde prostatı besleyen arterlere mikroskobik partiküller salınarak kan akışı azaltılır ve prostatın küçülmesi sağlanır. Hastalar genellikle aynı gün içinde evlerine dönebilir ve birkaç gün içinde normal aktivitelerine geri dönerler.

İnvazivlik ve Prosedür Tipi:

  • PAE minimal invazivdir; cerrahi kesilere gerek yoktur.
  • TURP üretra üzerinden yapılan daha invaziv bir cerrahi işlemdir.

İyileşme ve Hastanede Kalış:

  • PAE genellikle ayakta tedavi olarak yapılır.
  • TURP sonrası bir ila üç gün hastanede yatış gerektirir.

Etkinlik:

  • PAE semptomlarda rahatlama sağlar fakat TURP kadar etkili değildir.
  • TURP idrar akış hızı ve prostat boyutunda daha fazla iyileşme sağlar.

Komplikasyonlar ve Yan Etkiler:

  • PAE daha az komplikasyon riski taşır ve genellikle kanama veya enfeksiyon görülmez.
  • TURP ciddi komplikasyonlara neden olabilir özellikle kanama ve enfeksiyon riski daha yüksektir.

Uygunluk ve Hasta Seçimi:

  • PAE yüksek cerrahi risk altında olan hastalar için uygundur.
  • TURP daha şiddetli semptomları olan hastalar için önerilir.

Prostat Embolizasyonunun Yan Etkileri Nelerdir?

Prostat arter embolizasyonu tedavisinin potansiyel yan etkileri ve komplikasyonları hastalar için önem taşır. İşlemden sonra ortaya çıkabilen bazı yaygın sorunlar şunlardır:

Embolizasyon Sonrası Sendrom:

  • Pelvik ağrı ve düşük dereceli ateş
  • Mide bulantısı ile kusma
  • Genel bir yorgunluk hissi

Bu semptomlar birkaç gün ile bir hafta arasında genellikle iyileşir. Hastalar bu dönemde özellikle dinlenmeye özen göstermelidir.

İdrar İle İlgili Sorunlar:

  • İdrar yapma sıklığında artış
  • Ani ve ağrılı idrar yapma isteği
  • İdrar yapamama durumu

Bu idrar sorunları geçici olup zaman içinde düzelebilir.

Enflamatuar Reaksiyonlar:

  • Prostat ve çevre dokuda iltihaplanma
  • Prostatit ve üretrit gelişimi

Bu tür iltihaplanmalar genellikle anti-enflamatuar ilaçlar ve antibiyotiklerle tedavi edilir.

Hedef Dışı Embolizasyon Riski:

  • Rektal, mesane veya penil iskemi
  • Rektal ağrı, idrarda kan görülmesi
  • Penilde ağrı veya renk değişiklikleri

Bu komplikasyonlar embolizasyon işlemi sırasında yanlışlıkla hedef dışı dokuların etkilenmesi sonucu ortaya çıkar.

Cinsel İşlev Bozuklukları:

  • Sertleşme sorunları
  • Boşalma hacminde azalma

Bu durumlar genellikle geçici olmakla birlikte bazı durumlarda kalıcı olabilir.

Kanama ve Hematom Oluşumu:

  • Ponksiyon bölgesinde kanama
  • Hematom gelişimi

Bu sorunlar nadir görülse de uygun işlem sonrası bakım ile yönetilir.

İskemik Komplikasyonlar:

  • Prostat dokusunda iskemik hasar
  • Nekroz ve apse oluşumu riski

Prostat Embolizasyonu Sonrası Cinsel Fonksiyonlar Nasıl Etkilenir?

Prostat arter embolizasyonu sonrasında cinsel fonksiyonlar üzerindeki etkiler çeşitlidir. Özellikle erektil ve boşalma fonksiyonları üzerinde dikkat çeken sonuçlar gözlemlenmiştir.

Erektil Fonksiyon:

  • Çeşitli araştırmalar prostat arter embolizasyonunun erektil fonksiyona etkisini inceler. Sonuçlar genellikle karışıktır.
  • Erektil fonksiyonda bazı hastalarda stabilizasyon veya iyileşme görülür. İyileşme süreci aşamalıdır ve Uluslararası Erektil Fonksiyon İndeksi ile değerlendirilen skorlar tedavi sonrası ilk yıl içinde genellikle stabil kalır veya hafif bir iyileşme gösterir.
  • Bazı raporlar prostat embolizasyonunun erektil fonksiyon üzerinde olumsuz bir etkisi olmadığını bildirir. Ancak bu sonuçlar hastanın yaşına ve mevcut sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir.

Boşalma Fonksiyonu:

  • Boşalma fonksiyonları üzerindeki etkiler daha belirgindir ve çoğu zaman olumsuzdur.
  • Azalmış boşalma: Yüzde kırk civarında bir oranda görülür.
  • Boşalma yokluğu: Hastaların yaklaşık yüzde on altısında boşalma tamamen kaybolur.
  • Bu bozukluklar embolizasyon sırasında kullanılan partiküllerin boşalmayı kontrol eden yapılarda yol açtığı fibrozis ve nekroz sonucu meydana gelir.

Karşılaştırmalı olarak prostatın transüretral rezeksiyonu gibi diğer tedavilerle kıyaslandığında prostat arter embolizasyonu boşalma fonksiyonunu koruma konusunda daha az zararlı etkilere sahiptir. Yine de boşalma bozuklukları tedavinin en önemli olumsuz yan etkileri arasında yer alır.

Prostat Embolizasyonu Sonrası Ağrı Ve Rahatsızlık Olur Mu?

Prostat arter embolizasyonu sonrası karşılaşılan ağrı ve rahatsızlık işlemin ardından oluşan yaygın bir durumdur. Postembolizasyon sendromu olarak bilinen bu durum çeşitli semptomları beraberinde getirir. Hastalar genellikle aşağıdaki belirtileri yaşarlar:

  • Hafif ateş
  • Yorgunluk hissi
  • Bulantı
  • Bölgesel ağrı
  • İdrar yaparken yanma

Bu semptomlar embolizasyon işlemi sırasında prostat dokusuna uygulanan mikroskobik partiküllerin etkisiyle prostatın damarlarında meydana gelen bloklar sonucu ortaya çıkar. Ağrı sıklıkla visseral nosiseptörlerin aktivasyonuyla ilişkilendirilir ve tanımlaması zor bir yanma hissi şeklinde algılanabilir. İşlem sonrası ilk günlerde bu rahatsızlıklar özellikle belirgindir. Hastaların yaklaşık %25.5’i bu tür semptomları deneyimler. Tedavi sürecinde ağrıyı ve diğer yan etkileri kontrol altına almak için genellikle şu ilaçlar reçete edilir:

  • NSAID’ler
  • Gerektiğinde steroidler

Prostat Embolizasyonunun Başarı Oranı Nedir?

Prostat arter embolizasyonu zamanla değişen başarı oranları ile dikkat çeker. İlk dönemlerde bu tedavinin başarısı oldukça yüksektir. İlk bir yıl içinde elde edilen başarı oranları genel olarak yüzde seksen sekiz civarında seyreder. Bu oranlar farklı çalışmalar dikkate alındığında yüzde yetmiş yedi ile yüzde doksan iki arasında değişiklik gösterir.

Kısa dönem başarı (1-12 ay): Ortalama %88,1

  • Minimum: %77,6
  • Maksimum: %92,4

Orta vadeli sonuçlara bakıldığında başarı oranı bir miktar azalır ancak yine de umut verici düzeydedir. 2 ile 5 yıl arasındaki süreçte başarı oranı ortalama %85 civarındadır.

Orta vadeli başarı (2-5 yıl): Ortalama %85,1

  • Minimum: %71,3
  • Maksimum: %93,1

Uzun vadede altı ile on yıl arası süreç incelendiğinde başarı oranı yüzde yetmiş altıya düşer. Bu süreçte başarı oranları yüzde altmış dokuz ile yüzde seksen dört arasında bir değişkenlik gösterir.

Uzun vadeli başarı (6-10 yıl): Ortalama %76,8

  • Minimum: %69,1
  • Maksimum: %84,6

Prostat Embolizasyonu Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

Prostat embolizasyonu sonrasında iyileşme süreci birkaç aşama içerir ve genel olarak hastalar tarafından iyi tolere edilir. İşlem tamamlandıktan sonra hastalar hemen evlerine dönebilir çünkü bu işlem genellikle ayakta tedavi olarak yapılır. İyileşme sürecinin ilk günlerinde hastaların bazı kısıtlamalara uymaları gerekir. Özellikle ağır kaldırma veya yoğun fiziksel aktivitelerden kaçınmak önemlidir. Çünkü bu tür eforlar işlem yapılan bölgede travmaya neden olabilir.

İlk hafta içinde hastalar genellikle düşük dereceli ateş ve hafif pelvik kramp gibi semptomlar yaşayabilirler. Bu semptomlar çoğunlukla bir hafta içinde kendiliğinden geçer. İyileşme sürecinin takibi için işlem sonrası ilk haftada bir kontrol randevusu ayarlanır.

Orta vadeli iyileşme döneminde prostatın yeniden şekillenmesi nedeniyle tam semptomatik iyileşme gözlemlenmesi üç ila altı ay sürebilir. Bu dönemde bazı hastalar geçici komplikasyonlar yaşayabilir. Bunlar arasında idrar retansiyonu ve idrar yolu enfeksiyonları yer alabilir ve bu durumlar genellikle uygun tedavi ile yönetilir.

Uzun süreli takip sürecinde hastaların iyileşme durumları belirli aralıklarla değerlendirilir. İyileşmenin etkinliği ve sürdürülebilirliği Uluslararası Prostat Semptom Skoru ve gerektiğinde diğer testler ile takip edilir. İyileşme sürecinin bu kısmı genellikle 1, 3, 6 ve 12 ay sonrasında yapılan planlı ziyaretlerle desteklenir.

Prostat Embolizasyonu Sonrası Günlük Hayata Dönüş Ne Kadar Sürer?

Prostat embolizasyonu sonrası iyileşme süreci hastaların kısa sürede günlük yaşantılarına dönüş yapmalarını mümkün kılar. İşlemden sonra hastalar genellikle bir ila iki gün içinde normal aktivitelerine geri dönebilirler. Bu hızlı toparlanma süreci işlemin ayakta tedavi şeklinde yapılmasından ve genel anestezi gerektirmemesinden kaynaklanır.

Hastaların çoğu işlem günü evlerine dönebilir.

İlk birkaç gün yorucu aktivitelerden kaçınmaları tavsiye edilir.

İyileşme dönemi boyunca hafif yan etkiler görülebilir:

  • Bulantı
  • Sık ya da ağrılı idrara çıkma
  • Hafif ateş
  • Pelvik bölgede ağrı

Bu yan etkiler çoğunlukla birkaç gün içinde kendiliğinden geçer. İşlem sonrasında ponksiyon bölgesinin iyileşmesi önemlidir bu nedenle bu alana özellikle dikkat edilmesi gerekir.

Prostat Embolizasyonu Sonrası İdrar Problemleri Düzelir Mi?

Prostat embolizasyonu sonrası yaşanan iyileşmeler çeşitli çalışmalarda belgelenmiştir. Hastalar işlem sonrasında idrar semptomlarında belirgin bir azalma yaşamışlardır. Bu durum Uluslararası Prostat Semptom Skoru’nda gözlenen düşüşlerle ölçülmüştür. İyileşme işlemden kısa bir süre sonra başlamakta ve uzun vadeli takiplerde de devam etmektedir.

Semptom İyileşmesi:

  • Ortalama IPSS puanları yüksek seviyelerden düşük seviyelere inmiştir.
  • Semptomlardaki azalma altı yıl ve üzeri sürelerde sabit kalmıştır.

Yaşam Kalitesi:

  • Hastaların yaşam kalitesinde önemli iyileşmeler rapor edilmiştir.
  • İşlemden bir yıl sonra hastaların çoğu idrar durumlarından memnun kalmıştır.

Uzun Süreli Etkinlik:

  • On yıllık süre zarfında sürekli semptom hafiflemesi ve iyileştirilmiş idrar fonksiyonları gözlenmiştir.
  • Prostat hacmi ve üretra üzerindeki baskı azalmıştır.

Güvenlik Profili:

  • PAE’nin güvenlik profili cerrahi müdahalelere kıyasla daha iyi kabul edilir.
  • Komplikasyonlar genellikle hafif ve kendi kendine sınırlıdır.

Prostat Embolizasyon Yaptıranların Yorumları

Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez’in yorumları için Google Maps ya da Doktortakvimi‘ne göz atabilirsiniz.

Vaka Örnekleri