Tıkanma Sarılığında Safra Stenti Yerleştirilmesi

Safra karaciğerde üretilir ve gıdaların sindirilmesi için önemlidir. Ancak bazen safra akışı engellenebilir. Bu durum obstrüktif ikter olarak bilinen bir sağlık sorununa yol açar. Hastalık bulaşıcı olmamakla birlikte ciddi komplikasyonlara neden olabilir. Bu engellemeyi aşmak için safra stentlerinin yerleştirilmesi sıkça başvurulan bir yöntemdir. Bu prosedür safra akışının tekrar normale dönmesini sağlayarak hastanın rahatlamasına yardımcı olur. Özellikle safra kesesi ve kanallarındaki tıkanıklıkları gidermede etkilidir.

Kansere Bağlı Olmayan Tıkanma Sarılığında Kateter Yerleştirilmesi

Dışardan (ciltten takılan) metalik stentler geri çıkarılamayacağından iyi huylu tıkanmalarda PTK yöntemi ile kateter takılır ve sorun çözülünce yerinden çıkarılabilir. Ya da endoskopik yöntemle daha sonra çıkarılabilecek plastik stentler denenebilir. 

Tıkanma Sarılığının Nedenleri Nelerdir?

Tıkanma sarılığı çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir. Bu durumda safra akışı engellenir ve ciddi sağlık problemleri ortaya çıkabilir. Safra yolu engellemelerinin en yaygın nedenleri arasında:

• Safra taşları: Safra kesesi ve kanallarında oluşan katı yapılar.
• Tümörler: Safra yolları safra kesesi ve pankreas başta olmak üzere çeşitli organlarda gelişebilir. Bunlar arasında:
  • Safra yolu kanseri
  • Safra kesesi kanseri
  • Pankreas kanseri
  • Metastatik kanserler
• Nedbe dokusu: Özellikle geçirilmiş safra yolu operasyonları sonrası bu dokular oluşabilir.

Bu nedenler safra kanallarında tıkanıklığa ve ardından safra akışının durmasına yol açar. Böyle bir durumda vücutta toksik maddeler birikir ve ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir.

Tıkanma Sarılığının Belirtileri Nelerdir?

Tıkanma sarılığında safra sistemindeki akışın engellenmesi belirgin semptomlarla kendini gösterir. Hastalar genellikle ciltlerinde ve göz aklarında sararmayı fark ederler. Bu durum safra pigmentlerinin kan dolaşımına karışmasından kaynaklanır. Ayrıca idrar rengi koyulaşırken dışkı rengi açılır ki bu da safra kanallarındaki tıkanıklığın bir işaretidir. Ciltte görülen kaşıntı biriken safra tuzlarının deri altında birikmesi sonucudur. İlerleyen durumlarda safra yolları iltihaplandığında ise;

• Ateş
• Üşüme
• Titreme
• Karın ağrısı

gibi semptomlar gelişir. Bu belirtiler safra yollarındaki tıkanıklığın yol açtığı komplikasyonların göstergesidir.

Tıkanma Sarılığının Teşhisi ve Tedavisi Nasıl Yapılır?

Tıkanma sarılığının tedavisinde safra stenti yerleştirilmesi önemli bir seçenektir. Bu tedavi karaciğerden safra kesesine ve sonrasında onikiparmak bağırsağına giden safra akışını engelleyen tıkanıklıkları gidermeye yöneliktir. Safra kanalındaki tıkanıklıklar genellikle safra taşları, tümörler veya iltihaplanmalar nedeniyle oluşur. Stent yerleştirilmesi bu tıkanıklıkları mekanik olarak açarak safra akışını tekrar sağlar.

Stent yerleştirilmesi süreci girişimsel radyoloji teknikleri kullanılarak gerçekleştirilir. İşlem hasta anestezi altındayken yapılan bir dizi adımdan oluşur. İlk olarak safra kanallarının durumunu değerlendirmek için bir görüntüleme işlemi yapılır. Bu yönteme ise Perkütan Transhepatik Kolanjiografi (PTK) denir. PTK özellikle safra kanallarının durumunu detaylı bir şekilde görüntülemek, tıkanıklığın yerini ve nedenini belirlemek için kullanılır. Bu işlem sırasında cilt üzerinden karaciğer içine ince bir iğne ile girilir ve safra kanallarına kontrast madde enjekte edilerek radyolojik görüntüler alınır. Bu görüntüler sayesinde safra yollarının anatomisi ve tıkanıklık detayları net bir şekilde ortaya konur böylece uygun tedavi yöntemi planlanabilir. Bu tıkanıklığın yerini ve sebebini belirlemek için kritik bir aşamadır. Görüntüleme sonrasında tıkanıklık bölgesine ulaşmak için ince bir tüp ve tel kullanılır. Tüp tıkanıklığın olduğu yere kadar ilerletilir ve stent bu bölgeye yerleştirilir. Stent açıldığında tıkanıklık giderilmiş olur ve safra normal yollarla akışına devam edebilir.

Ancak iyi huylu tıkanmalarda stent tercih edilmez bunun yerine daha sonra çıkarılabilecek kateterler yerleştirilir. Sorun çözülünce kateter çıkarılır.

Stent yerleştirilmesi işlemi genellikle hastanın birkaç saat hastanede gözlem altında tutulmasını gerektirir. İşlem sonrası hastaların çoğu aynı gün içinde evlerine dönebilir. Hastaların evde iyileşme süreci genel sağlık durumlarına ve işlem sırasında karşılaşılan komplikasyonlara bağlı olarak değişiklik gösterir.

Stent yerleştirilmesinin bazı riskleri bulunmaktadır:

• İnfeksiyon: Herhangi bir cerrahi müdahalede olduğu gibi enfeksiyon riski bulunur.
• Kanama: Stent yerleştirilmesi sırasında küçük bir kanama riski olabilir.
• Stent kayması veya tıkanması: Zamanla stent oynayabilir veya tıkanabilir.

Stent yerleştirilmesi aşağıdaki durumlarda uygulanabilir:

• Safra kanalı taşları: Safra kanallarını tıkayan büyük taşlar.
• Safra kanalı tümörleri: Tümörler safra akışını engelleyebilir.
• İltihabi darlıklar: İltihap nedeniyle safra kanallarında daralmalar olabilir.

Safra Stenti Takıldıktan Sonra Ne Yapılır?

Safra stenti yerleştirilmesinden sonra hastanın iyileşme süreci dikkatle yönetilir. Stent safra akışını normale döndürerek sarılığın azalmasına yardımcı olur ve genellikle 15-20 gün içinde belirgin bir iyileşme gözlemlenir. Bu süre zarfında hastanın durumu yakından izlenir:

• İlk olarak eğer gerekiyorsa ilaç tedavisine başlanabilir. Bu tedavi genellikle kemoterapi şeklinde olup hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak ayarlanır.
• Tedavi sürecinde hastanın durumunu değerlendirmek için düzenli kan testleri yapılır. Bu testler tedavinin etkinliğini ve olası yan etkileri izlemek için kritik öneme sahiptir.

Ayrıca stentin işlevselliğini kontrol etmek amacıyla belli aralıklarla Bilgisayarlı Tomografi çekimi yapılır. Bu görüntülemeler stentin açık olup olmadığını ve herhangi bir komplikasyon oluşup oluşmadığını değerlendirmek için önemlidir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlığını İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu, 2020 yılında profesör oldu. Birçok uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olup, 150’den fazla bilimsel yayını ve 1500’ün üzerinde atıfı bulunmaktadır. Şu an Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.