Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) MRI teknolojisini kullanarak damarları detaylı şekilde görüntülemek amacıyla geliştirilmiştir. İyonlaştırıcı radyasyon gerektirmediği için güvenli bir yöntemdir ve kontrast maddelerle veya kontrastsız uygulanabilir. Özellikle damar tıkanıklıkları anevrizmalar ve diğer damar anormalliklerinin tespitinde etkili sonuçlar verir. Kontrastsız teknikler arasında TOF ve faz kontrast sekansları öne çıkar; kontrastsız MRA daha yüksek çözünürlük sunar. Ayrıca gelişmiş 3.0T gibi yüksek alanlı MRI sistemleri sayesinde hem çekim süresi kısalır hem de görüntü kalitesi artar. Bu nedenle MRA modern tıpta önemli bir tanı aracıdır.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji / Girişimsel Nöroradyoloji

Prof. Dr. Kılıçkesmez, Türk Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Türk Girişimsel Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Strok (inme) tedavisi sertifikasyonu ve Avrupa Girişimsel Radyoloji Boardu (EBIR) sahibidir. Akademik geçmişinde, 2008 yılında Siemens Radyoloji Birincilik Ödülü’nü kazanmıştır.  Medicana Ataköy hastanesinde tedavilerini yapmaktadır.

Özgeçmiş Ödüller Yorumlar

Özgeçmiş Makaleler

Ödüller Yorumlar

MR Anjiyografi (MRA) Nedir ve Nasıl Çalışır?

MR Anjiyografi (MRA) kan damarlarını detaylı bir şekilde görüntüleyen özel bir manyetik rezonans görüntüleme yöntemidir. Geleneksel anjiyografinin aksine MRA invaziv olmayan bir yöntem olup kateter gerektirmez. MRA manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanarak iyonlaştırıcı radyasyona ihtiyaç duymadan ayrıntılı damar görüntüleri oluşturur. Kan damarlarının yapısını incelemek için güçlü manyetik alanlar kullanarak hidrojen atomlarının hizalanmasını sağlar. Ardından radyo dalgaları göndererek bu atomların saldığı enerjiyi yakalar ve bu enerjiyi detaylı görüntülere dönüştürür.

MRA iki ana teknik kullanır: kontrastlı MRA ve kontrastsız MRA. Kontrastlı MRA’da gadolinyum bazlı bir kontrast madde kullanılarak damarlar parlak şekilde vurgulanır. Ancak böbrek sorunu olan hastalar için gadolinyum risk oluşturabilir. Bu nedenle kontrastsız MRA teknikleri geliştirilmiştir. Kontrastsız MRA’da TOF ve faz kontrastı (PC) teknikleri uygulanır. Bu teknikler kanın hareketini kullanarak damarları çevre dokulardan ayırır ve bu sayede böbrek sorunları olan hastalar için daha güvenli hale gelir.

MRA Hangi Hastalıkları Teşhis Edebilir?

MR Anjiyografi (MRA) çeşitli damar rahatsızlıklarının teşhisinde güçlü bir araç olarak kullanılır. MRA pek çok farklı damar sorununu değerlendirmede etkilidir ve erken teşhis için kritik öneme sahiptir. Yaygın olarak teşhis ettiği damar hastalıkları şunlardır:

• Arteriyel Tıkanıklıklar (Ateroskleroz): Plak birikimi nedeniyle arterlerin daralmasına yol açar; koroner karotis ve periferik arterlerde meydana gelir. Bu durum kalp hastalıkları felç veya periferik arter hastalığına (PAH) neden olabilir.
• Anevrizmalar: Damar duvarında oluşan anormal balonlaşmalardır. Özellikle beyin kalp (aort) ve böbrek arterlerinde bulunabilir. Erken teşhisle anevrizma rüptürü gibi hayati riskler önlenebilir.
• Stenoz (Arterlerin Daralması): Arteriyel daralmaya yol açan bir durumdur. Genellikle renal arter stenozu veya karotis arter stenozu gibi rahatsızlıklarla ilişkilidir. Bu durum hipertansiyon böbrek yetmezliği ve felç riskini artırır.
• Pulmoner Emboli ve Akciğer Damar Tıkanıklıkları: Akciğer damarlarındaki tıkanıklıkların tespitinde kullanılır. Pulmoner emboli akciğerlere kan akışını engeller ve hayati risk taşır.
• Doğumsal Kalp Hastalıkları: Kalp yapısında doğumsal anormalliklerin tanısında etkilidir. Aort koarktasyonu gibi doğumsal kalp sorunlarının teşhisinde kullanılır.
• Periferik Arter Hastalığı (PAH): Uzuvlardaki özellikle bacaklardaki arter tıkanıklıklarını tespit eder. Bu kan akışını değerlendirmek ve tedavi seçeneklerini planlamak için önemlidir.
• Aort Diseksiyonu: Aortun katmanları arasında kan akışı oluşmasına yol açan hayati tehlike arz eden bu durum MRA ile teşhis edilebilir.

MRA Geleneksel Anjiyografi ve Diğer Görüntüleme Yöntemlerinden Nasıl Farklıdır?

MRA diğer görüntüleme tekniklerinden birkaç önemli noktada ayrılır. İlk olarak non-invaziv ve radyasyonsuz bir yöntem olması sayesinde MRA hastalar için güvenli bir seçenek sunar. Özellikle kateter yerleştirmeyi gerektiren geleneksel anjiyografinin aksine MRA kan damarlarının detaylı görüntülerini iyonlaştırıcı radyasyon olmadan sağlar. Bu çocuklar hamile kadınlar veya sık görüntüleme gerektiren hastalar için önemli bir avantajdır. Buna karşılık BT Anjiyografi (BTA) X-ışınları ile radyasyon içerdiğinden risk oluşturabilir.

Ayrıca MRA gadolinyum bazlı kontrast maddelerle veya kontrastsız gerçekleştirilebilir. Gadolinyum görüntü kalitesini artırmasına rağmen böbrek sorunları olan hastalar için nefrogenik sistemik fibrozis riskini taşıdığından dikkatli kullanılmalıdır. Bu gibi durumlarda kontrastsız MRA daha güvenli bir alternatif olarak öne çıkar. BTA ise genellikle iyot bazlı kontrast maddeler gerektirir ve bu maddeler de böbrek fonksiyonları zayıf hastalarda risk yaratabilir.

MRA’nın bir diğer önemli avantajı yüksek yumuşak doku kontrastı sağlamasıdır. Özellikle serebral damarlar veya periferik arterler gibi karmaşık vasküler yapıları detaylı olarak görselleştirir. Buna karşılık BTA yüksek çözünürlüklü görüntüler sunarken yumuşak doku ayrımı konusunda MRA kadar etkili değildir.

MRA Prosedürü Sırasında Hastalar Ne Beklemelidir?

MRA işlemi sırasında hastalar bazı önemli hazırlık ve tarama adımlarını takip eder. İlk olarak taramadan önce tüm metal eşyaların çıkarılması gereklidir çünkü manyetik alan metal nesnelerden etkilenir. Hastanın mücevher saat gibi metal eşyaları çıkarması ve hastane önlüğü giymesi zorunludur. Ayrıca damarların daha iyi görüntülenmesi için bazı durumlarda damar yoluyla kontrast boya uygulanabilir; bu işlem genellikle ağrısızdır ve yalnızca hafif bir rahatsızlık hissedilebilir. Klostrofobisi olan hastalar rahatlamaları için sedasyon alabilir ve bu durumda sonrasında eve eşlik edecek birine ihtiyaç duyabilirler.

Tarama sırasında hasta kayan bir masada MRI makinesine yerleştirilir. Tarayıcı görüntüleme işlemi boyunca yüksek sesli vuruşlar veya çarpma sesleri çıkarır; bu nedenle kulak tıkaçları veya kulaklık sağlanır. Bulanık görüntüleri önlemek amacıyla hastanın hareketsiz kalması önemlidir ve bazen nefesini kısa süreliğine tutması istenebilir. Tarama süresi genellikle 15 ila 30 dakika arasında değişirken bazı durumlarda iki saate kadar sürebilir.

Tarama sonrasında genellikle iyileşme süresi yoktur ve ayakta tedavi edilen hastalar işlem tamamlanır tamamlanmaz ayrılabilirler. Kontrast madde kullanıldıysa hastalarda nadiren metalik tat mide bulantısı veya taranan bölgede hafif sıcaklık gibi geçici yan etkiler oluşabilir. Radyolog başka taramaların gerekip gerekmediğini görmek için kısa süreli bir gözlem yapabilir ve sonrasında hastanın ayrılmasına izin verir.

MRA ile İlgili Herhangi Bir Risk veya Yan Etki Var mıdır?

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) iyonlaştırıcı radyasyon içermemesi nedeniyle güvenli kabul edilse de bazı risk ve yan etkiler barındırır. Kontrast maddeler kullanıldığında özellikle gadolinyum bazlı kontrast ajanlar (GBCA) bazı yan etkilere neden olabilir. Hafif reaksiyonlar sık görülürken nadiren de olsa ciddi anafilaktik reaksiyonlar yaşanabilir. Ayrıca GBCA’ların vücutta birikmesiyle ortaya çıkan gadolinyum birikim hastalığı (GDD) potansiyel bir uzun vadeli risk olarak tanımlanmıştır. Bu durum ciltte kalınlaşma veya sertleşme gibi belirtilerle kendini gösterebilir. Özellikle böbrek yetmezliği olan hastalarda nefrogenik sistemik fibroz (NSF) riski artar.

Böbrek yetmezliği olan hastalarda GBCA’ların kullanımına dikkat edilmelidir. Bu hastalar için alternatif kontrast ajanlar veya kontrast madde içermeyen MRA teknikleri tercih edilir. Ayrıca belirli metal implantları olan kişilerde MRA yapılırken dikkatli olunmalıdır. Güçlü manyetik alanlar kalp pilleri veya koklear implantlar gibi cihazları etkileyebilir ya da yerinden oynatabilir. Ancak daha yeni implantlar bu riskleri önemli ölçüde azaltmıştır.

Sıkça Sorulan Sorular

MR anjiyografi neden istenir?

MRA (Manyetik Rezonans Anjiyografi) damarları invaziv olmayan bir şekilde değerlendirmek için istenir. Özellikle anevrizmalar, daralmalar, tıkanmalar, arteriovenöz malformasyonlar ve aterosklerotik hastalıklar gibi anormallikleri tespit etmekte kullanılır. Beyin, boyun, kalp, göğüs, karın, pelvis ve uzuvlardaki damarların incelenmesinde yaygın olarak tercih edilir; böylece çeşitli damar hastalıkları için teşhis koyma ve tedavi planlamasında yardımcı olur.

MR anjiyografi kaç dakika sürer?

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) süresi incelenen bölgeye ve işlemin karmaşıklığına göre değişiyor. Genelde bu işlem yaklaşık 10-30 dakika kadar sürüyor. Eğer birden fazla damar inceleniyorsa tam tarama süresi bir saati bulabilir. Görüntüleme başladıktan sonra tüm inceleme genellikle yaklaşık 60 dakikada tamamlanıyor.

MR anjiyografi ilaçlı mı?

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) kontrast madde ile veya olmadan yapılabilir. Kontrastlı MRA (CE-MRA) damarların daha iyi görünmesini sağlamak için intravenöz olarak gadolinyum bazlı kontrast maddelerin verilmesini içerir. Kontrastsız MRA teknikleri ise kan akışının doğal özelliklerine dayanan Zamanlama ile Görüntüleme (TOF) ve Faz Kontrast (PC) gibi yöntemlerdir ve bu türlerde kontrast maddesi kullanılmaz. Hangi yöntemin seçileceği klinik duruma ve hastanın özel durumuna bağlı olarak değişir.

MR anjiyografi kranial nedir?

Kranial manyetik rezonans anjiyografi (MRA) beynin içindeki kan damarlarını görüntüleyen invazif olmayan bir görüntüleme tekniğidir. Manyetik rezonans görüntüleme (MRI) prensiplerini kullanarak kafatası içindeki arterler ve venler hakkında detaylı görüntüler elde eder ve anevrizma, daralma ve damar malformasyonları gibi durumların teşhisinde yardımcı olur. MRA’nın zamanlı geçiş (TOF) ve faz kontrast (PC) gibi çeşitli yöntemleri bulunur; her birinin kendine özgü kullanım alanları ve sınırlamaları vardır. MRA’daki gelişmeler intracranial vasküler anormalliklerin değerlendirilmesindeki doğruluğu ve klinik faydayı artırmıştır.

MR anjiyografi kontrastlı mı?

Evet MRI anjiyografi genellikle kontrast madde ile yapılır. Bu yöntemde damarların görüntülerde daha net görünmesi için intravenöz olarak gadolinyum bazlı kontrast ajanları kullanılır. Bu ajanlar kanın T1 relaksasyon süresini kısaltarak damarların daha parlak görünmesini sağlar. Böylece damar yapılarının ayrıntılı bir şekilde görüntülenmesi mümkün olur.

Anjiyografi radyasyon içerir mi?

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) radyasyon içermez. Bunun yerine güçlü bir manyetik alan ve radyo dalgaları kullanarak damarların ayrıntılı görüntülerini oluşturur. Bu nedenle MRA iyonize radyasyon kullanan bilgisayarlı tomografi anjiyografisi (CTA) gibi diğer görüntüleme yöntemlerinden ayrılır. MRA özellikle radyasyona maruz kalmaktan endişe duyan hastalar için damar görüntüleme konusunda sıklıkla tercih edilen bir yöntemdir.

MR anjiyografi invaziv mi?

Manyetik Rezonans Anjiyografi (MRA) kan damarlarını görüntülemek için manyetik alanlar ve radyo dalgaları kullanan, invaziv olmayan bir görüntüleme tekniğidir. Geleneksel anjiyografinin aksine bu yöntem vücuda kateter sokmayı gerektirmediği için çok daha az invaziv ve ağrısızdır. Kontrast maddelerle ya da onlarsız yapılabilen MRA gadolinyum bazlı kontrast maddelere karşı alerjisi olan hastalar için de uygun bir seçenek sunar. Bu yöntem vücudun farklı bölgelerindeki damar anatomisini değerlendirmek ve olası sorunları tespit etmek için sıklıkla kullanılır.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997’de Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlığını İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu, 2020 yılında profesör oldu. Birçok uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olup, 150’den fazla bilimsel yayını ve 1500’ün üzerinde atıfı bulunmaktadır. Şu an Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.