Epidural kan yaması (EKY), genellikle lumbar ponksiyon veya epidural anestezi gibi işlemler sonrası görülen, beyin omurilik sıvısının (BOS) sızması nedeniyle oluşan post-dural ponksiyon baş ağrılarını (PDPH) tedavi etmek için yapılır. Yaklaşık olarak epidural yerleştirmelerin %1,5’inde dura delikleri meydana gelir ve bu vakaların %50’sinde PDPH gelişir. EKY, Ayrıca spontan intrakraniyal hipotansiyon (SIH) gibi, daha önce tıbbi müdahale olmaksızın BOS sızıntısı yaşayan hastalarda da uygulanabilir. EKY’nin başarı oranı PDPH için %70 ile %90 arasında, SIH için ise %52 ile %87 arasında değişmektedir. Ayrıca bazı durumlarda, spinal cerrahi veya invaziv spinal işlemler sonrası meydana gelen BOS sızıntıları da epidural kan yamasıyla tedavi edilebilir. Yama işlemi, hastanın kendi kanından küçük bir miktarının epidural alana enjekte edilmesiyle, sızıntı noktasında pıhtı oluşturarak dura yırtığını kapatır ve baş ağrılarını giderir.

Epidural kan yaması (EKY), beyin omurilik sıvısının (BOS) sızmasını durdurmak amacıyla hastanın kendi kanının epidural alana enjekte edilmesi işlemidir. İşlem, genellikle hasta yan ya da oturur pozisyonda iken yapılır. Uygulama alanı dezenfekte edilir ve bölgeye lokal anestezik enjekte edilir. Ardından, bir iğneyle epidural alana ulaşılır; bu süreç genellikle fluoroskopi gibi görüntüleme teknikleriyle yönlendirilir. Hastadan bir miktar kan alınır ve bu kan, steril koşullarda epidural alana 10-20 ml arasında bir miktar enjekte edilir. Enjekte edilen kan burada pıhtılaşarak, BOS sızıntısını engelleyecek bir tıkaç oluşturur. İşlem sonrasında hastalar kısa süre izlenir ve genellikle 24 saat ağır egzersizlerden kaçınmaları önerilir.

Epidural kan yaması (EKY) post-dural ponksiyon baş ağrılarında (PDPH) genellikle etkili bir tedavi olup, hastaların yaklaşık %75’inde baş ağrısı tamamen geçer, %18’inde ise kısmi bir iyileşme sağlanır. Başka bir EKY uygulandığında başarı oranı %93’e kadar çıkar. EKB’nin başarısını, kullanılan iğnenin büyüklüğü ve uygulama süresi gibi faktörler etkiler; büyük iğneler ve ponksiyon sonrası 4 gün içinde yapılan yama uygulamalarında iyileşme oranı daha düşük olabilir. EKY’nin yan etkileri arasında bel ağrısı, boyun ağrısı gibi hafif şikayetler bulunabilir, nadiren ciddi komplikasyonlar da görülebilir.

Epidural kan yaması (EKY) genellikle güvenli kabul edilse de potansiyel riskler arasında sırt ağrısı (vakaların %35’inde bildirilen), boyun ağrısı, yüz sinir felci ve lomber-vertebral sendrom yer alır. Ciddi komplikasyonlar nadirdir ancak enfeksiyon, kanama, sinir hasarı ve nadiren akut nörolojik bozulma gibi riskler bulunabilir. EKY’nin post-dural ponksiyon baş ağrıları tedavisindeki başarı oranı yaklaşık %85 olup, başarısızlık oranı ise %7’dir.

Epidural kan yaması işleminden sonra hastaların dikkat etmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. İşlemden sonra ilk 1-2 saat boyunca yatak istirahati önerilir, bazı kaynaklar 4-6 saat kadar dinlenmeyi tavsiye etmektedir. İlk 24 saat boyunca araba kullanmaktan, ağır kaldırmaktan ve yoğun egzersiz yapmaktan kaçınılmalıdır. İlk 24 saat sonra banyo yapılabilir, ancak küvet, havuz veya jakuziye girmemek için 3 gün beklenmesi önerilir. Enjeksiyon bölgesinde oluşabilecek ağrıyı hafifletmek için 10-20 dakika süreyle her 1-2 saatte bir soğuk kompres uygulamak faydalıdır. Şiddetli sırt veya bacak ağrısı, uyuşma, idrar yapmada zorluk veya ateş ve titreme gibi enfeksiyon belirtileri görülürse derhal doktora başvurulmalıdır. Bu önerilere uyulması, iyileşme sürecini hızlandırır ve komplikasyon risklerini azaltır.

Epidural kan yaması, beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçağına bağlı baş ağrılarında genellikle hızlı bir rahatlama sağlar. Enjekte edilen kan, sızıntı bölgesinde bir pıhtı oluşturarak kaçağı mekanik olarak engeller ve BOS basıncının normale dönmesine yardımcı olur. Bu pıhtı, vücudun doğal iyileşme sürecini başlatır ve yırtılan dura mater zarının onarılması için zaman tanır. Tam dural iyileşme kişiden kişiye değişmekle birlikte genellikle birkaç hafta sürebilir. Epidural kan yaması, özellikle dural ponksiyon sonrası baş ağrılarında yüksek oranda kalıcı bir çözüm sunar; ancak spontan kaçaklarda veya altta yatan bir bağ dokusu zayıflığı gibi durumlarda nüks olasılığı bulunabilir ve bazen tekrarlayan yamalar gerekebilir.

Epidural kan yaması planlanan hastalarda kan sulandırıcı ilaç kullanımı önemli bir faktördür çünkü bu ilaçlar işlem bölgesinde spinal hematom (omurilik çevresinde kan birikmesi) riskini artırabilir. İşlem öncesinde, kullanılan ilacın türüne (örneğin, aspirin, klopidogrel, warfarin, yeni nesil antikoagülanlar) bağlı olarak ilacın belirli bir süre önce kesilmesi gerekmektedir. Bu süre genellikle birkaç günden bir haftaya kadar değişebilir. Örneğin, klopidogrelin genellikle 5-7 gün, bazı yeni nesil antikoagülanların ise en az 2-3 gün önce kesilmesi önerilir. Warfarin kullanan hastalarda ise INR değerinin güvenli bir seviyeye düşmesi beklenir. Kesin karar, hastanın pıhtılaşma riski ve ilacın yarılanma ömrü göz önünde bulundurularak doktor tarafından verilir.

Spontan intrakraniyal hipotansiyon (SİH), belirgin bir travma veya tıbbi müdahale olmaksızın gelişen beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçaklarından kaynaklanır. Epidural kan yaması, SİH tedavisinde önemli bir yöntem olup, ilk uygulamada %30 ila %70 arasında başarı sağlayabilir ve gerekirse tekrarlanabilir. Spontan BOS kaçaklarının altında yatan en yaygın nedenler arasında omurga boyunca uzanan dura mater zarındaki zayıf noktalar, dural yırtıklar, spinal kistler (örneğin Tarlov kisti) veya bağ dokusu hastalıkları (örneğin Marfan sendromu, Ehlers-Danlos sendromu) bulunur. Bazen öksürme, hapşırma gibi basit aktiviteler bile bu zayıf noktalardan sızıntıyı tetikleyebilir. Bazı durumlarda ise kesin bir neden saptanamayabilir.

Epidural kan yaması, annenin kendi kanı kullanıldığı için emzirme üzerinde doğrudan olumsuz bir etkisi yoktur ve işlem sonrası emzirmeye devam edilebilir. Ancak, işlem sonrası ağrı kontrolü için kullanılacak ilaçların seçimi önemlidir. Emziren anneler için genellikle parasetamol veya ibuprofen gibi süte geçişi düşük ve bebek için güvenli kabul edilen ağrı kesiciler tercih edilir. Doktor, anne ve bebeğin durumunu değerlendirerek en uygun ilaç ve dozu belirleyecektir. Bunun dışında, emziren annelerin de diğer hastalar gibi işlem sonrası yeterli sıvı alımına, dinlenmeye ve doktorun önerdiği aktivite kısıtlamalarına uyması iyileşme süreci için önemlidir.

Epidural kan yamasının bir veya birkaç kez uygulanmasına rağmen beyin omurilik sıvısı (BOS) kaçağı devam ediyorsa veya semptomlar tekrarlıyorsa, daha ileri tedavi yöntemleri değerlendirilir. Bu yöntemler arasında, sızıntının yeri tam olarak saptanabiliyorsa, görüntüleme eşliğinde (genellikle floroskopi veya BT) doğrudan kaçak bölgesine yapılan “hedefli epidural kan yaması” veya “fibrin yapıştırıcı” enjeksiyonu bulunur. Fibrin yapıştırıcı, kandan daha güçlü ve kalıcı bir tıkaç oluşturabilir. Bu yöntemlerin de başarısız olduğu veya sızıntının cerrahi müdahaleye uygun olduğu durumlarda, dural yırtığın doğrudan onarıldığı açık cerrahi operasyonlar son çare olarak düşünülebilir. Cerrahi onarım, genellikle kaçağın yeri ve boyutu net olarak belirlendiğinde tercih edilir.