Stent, tıkanmış veya daralmış damarların açıklığını korumak amacıyla damar içine yerleştirilen ince, tüp şeklinde bir tıbbi cihazdır. Genellikle metal veya ilaç kaplı yapıda olur ve koroner arter hastalıkları, periferik damar darlıkları ile safra ve idrar yollarında kullanılır.

Koroner stent uygulaması, kalp damarlarındaki darlıkların balon anjiyoplasti ile açılmasının ardından damar iç yüzeyine stent yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir. Bu sayede kan akışı düzelir, kalp krizi riski azalır ve göğüs ağrısı şikâyetleri hafifler.

Stent yerleştirme işlemi genellikle kasık veya bilekten girilerek, lokal anestezi altında yapılır. İşlem öncesi anjiyografi ile darlığın yeri ve derecesi belirlenir. Stent, kateter sistemi aracılığıyla hedef damara ulaştırılır ve genişletilerek yerleştirilir.

Stent tedavisi sonrası düzenli ilaç kullanımı ve yaşam tarzı değişiklikleri, stentin tıkanma riskini azaltır. Uygun hasta seçimi, doğru teknik ve deneyimli ekip, tedavi başarısını önemli ölçüde artırır.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji / Girişimsel Nöroradyoloji

Prof. Dr. Kılıçkesmez, Türk Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Türk Girişimsel Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Strok (inme) tedavisi sertifikasyonu ve Avrupa Girişimsel Radyoloji Boardu (EBIR) sahibidir. Akademik geçmişinde, 2008 yılında Siemens Radyoloji Birincilik Ödülü’nü kazanmıştır.

Özgeçmiş Ödüller Yorumlar

Özgeçmiş Makaleler

Ödüller Yorumlar

Stent Nedir?

Stent, daralmış ya da tıkanmış damar veya vücut kanalını açık tutmak için kullanılan, genellikle metal veya polimerden yapılmış küçük, boru şeklinde bir tıbbi cihazdır. En sık kalp damarlarında kullanılır, ancak safra yolları, yemek borusu, idrar yolları gibi farklı bölgelerde de uygulanabilir. Stentler, kan akışını düzenlemek, doku hasarını önlemek ve organ fonksiyonlarını sürdürmek amacıyla yerleştirilir. Kalıcı veya geçici olabilirler.

Stent ne işe yarar?

Stent vücut içinde çeşitli sağlık sorunları için kullanılan önemli bir tıbbi cihazdır. Ana görevi daralmış ya da tıkanmış kan damarlarını açık tutarak kan akışını iyileştirmektir. Bu işlevsellik özellikle kardiyovasküler hastalıkların tedavisinde kritik bir rol oynar. Stentler damar duvarlarını destekleyerek yeniden daralmasını önler ve sürekli bir kan akışı sağlar.

Stentlerin yapısı onların işlevselliğini destekler şekilde tasarlanmıştır:

• Metal veya polimer gibi malzemelerden yapılmıştır.
• Tüp şeklinde ve ağ benzeri bir yapıdadır.
• İçi boş organ veya yapıları açık tutar.

Kullanıldıkları alanlar sadece kalp damarlarıyla sınırlı değildir; stentler aynı zamanda vücudun başka bölgelerinde de kullanılır:

• Periferik arterler
• Karotis arterler
• Safra kanalı
• Yemek borusu

Bunun yanında bazı stent türleri özellikle ilaç salınımlı stentler restenoz riskini azaltmak için tasarlanmıştır. Bu stentler yerleştirildikleri bölgede yavaşça ilaç salarlar ve böylece hücre çoğalmasını ve skar dokusu oluşumunu engellerler. Stentlerin kullanımı bazı riskler taşımaktadır:

• Stent içi tromboz
• Stent içi restenoz

Bu riskler stentin damar içinde pıhtı oluşumuna veya skar dokusu büyümesine neden olması durumlarında ortaya çıkar.

Stent vücutta nasıl çalışır?

Stentler özellikle kalp ve damar sağlığını desteklemek amacıyla tasarlanmıştır. Bu cihazlar tıkanıklığa uğramış atardamarları açık tutmak için yerleştirilir. İşlem sırasında bir balon kateter üzerine monte edilmiş stent tıkanıklık alanına ilerletilir. Balonun şişirilmesiyle birlikte stent atardamar duvarlarına doğru genişler ve bu genişleme arteri açar. Stent atardamarı açık tutacak şekilde iskele görevi görür ve böylece kanın daha serbestçe akmasını sağlar.

Stent Çeşitleri:

• Çıplak Metal Stentler (BMS): Bu tür stentler metal yapıdan oluşur ve destek sağlar. Ancak skar dokusu oluşumuyla restenoz riski taşır.
• İlaç Salınımlı Stentler (DES): İlaç kaplı yüzeyleri sayesinde hücre çoğalmasını engeller ve restenoz riskini minimize eder.
• Biyoemilebilir Stentler: Zamanla çözünür yapıları sayesinde kalıcı bir yabancı madde bırakmaz ve uzun vadeli komplikasyonları azaltır.

Stent yerleştirildikten sonra atardamarın iç duvarı stent üzerinde büyümeye başlar. Bu süreç endotelizasyon olarak bilinir ve tromboz riskini önemli ölçüde azaltır. İyi bir endotelizasyon stent üzerinde sağlıklı bir hücre tabakası oluşumunu teşvik eder ve pıhtı oluşumunun önüne geçer. Ayrıca stentlerin yapısal bütünlüğünü uzun süre koruması gereklidir. Özellikle biyoemilebilir stentler iyileşme sürecini destekleyerek atardamarın doğal durumuna dönmesine yardımcı olur.

Hangi stent türleri mevcuttur?

Stentler arterlerdeki tıkanıklıkları açmak için kullanılır. Çeşitli türleri bulunan stentler damar sağlığı için önemli faydalar sunar. Çıplak Metal Stentler (BMS) paslanmaz çelik veya kobalt-krom alaşımlarından yapılan ilk stent türüdür. Bunlar arterlerde destek görevi görür ancak yeniden daralma olasılığı yüksektir. Daha gelişmiş bir seçenek olan İlaç Salınımlı Stentler (DES) yeniden daralmayı önlemek için ilaçlarla kaplanmıştır. İlaçlar zamanla stent üzerindeki bir polimerden salınır. Bu tür özellikle kalp krizi ve stent trombozunu azaltmada etkilidir.

• Çıplak Metal Stentler (BMS): Basit metal çerçeveler; yeniden daralma oranı yüksek.
• İlaç Salınımlı Stentler (DES): İlaç kaplı; yeniden daralma riskini azaltır.
• Biyoemilebilir Stentler (BRS): Vücut tarafından çözülebilen malzemelerden yapılır; kalıcı riskleri azaltır.
• Çift Terapili Stentler (DTS): DES özellikleriyle ek terapötik ajanları birleştirir; tromboz riskini azaltır iyileşmeyi hızlandırır.
• Kaplı Stentler: Kompleks vakalarda kullanılır; anevrizma veya damar delinmeleri için ideal.
• Özel Stentler (ör. Bifürkasyon Stentleri): Çatallanmış arterler için uyarlanmış; her iki dal için destek sağlar.
• Kaplamalı Stentler: Enflamasyonu azaltır pıhtılaşmayı önler damar duvarıyla entegrasyonu teşvik eder.

Hangi durumlarda stent gerekir?

Stentler damarların tıkanıklığını gidermek ve kan akışını sürdürmek amacıyla çeşitli durumlarda kullanılan önemli tıbbi cihazlardır. Bu durumlar özellikle kalp ve damar sağlığı ile doğrudan ilişkilidir.

• Koroner Arter Hastalığı: Koroner arterlerin ateroskleroz sonucu daralması bu durumu tetikler. Göğüs ağrısı ve kalp krizi riski taşıyan hastalar için stentler kritik önem taşır.
• Akut Koroner Sendrom: Kalp krizi gibi acil durumlarda stentler kalp hasarını minimize etmek ve hayat kurtarmak için kullanılır.
• Periferik Arter Hastalığı: Bacaklardaki damar daralmaları kan akışını kısıtlar ve ciddi sağlık problemlerine neden olabilir. Bu durumda stentler kan akışını iyileştirerek semptomları hafifletir.
• Renal Arter Stenozu: Böbrek arterlerinin daralması sonucu yüksek tansiyon ve fonksiyon kaybı görülebilir. Stentleme ile böbrek sağlığı desteklenir.
• Karotis Arter Hastalığı: Beyne giden ana damarlardaki daralmalar felç riskini artırır. Bu riski azaltmak için stentler yerleştirilir.

Stent Nerelere Takılır?

Stentler, tıkanmış ya da daralmış damarların veya kanalların açık kalmasını sağlamak amacıyla vücutta çeşitli bölgelere yerleştirilebilir. En yaygın kullanım alanları kalp damarları (koroner arterler), boyun damarları (karotis arter), bacak damarları (periferik arterler) ve safra yolları gibi iç organ kanallarıdır. Ayrıca böbrek damarları veya idrar yolları gibi diğer yapılar da stent uygulamasına uygun olabilir. Kullanım yeri, hastalığın türüne ve yayılımına göre belirlenir.

Stentin ömrü ne kadardır?

Stentin ömrü birkaç önemli faktöre bağlı olarak değişiklik gösterir. Öncelikle kullanılan stent tipi bu süreyi büyük ölçüde etkiler. Hastanın genel sağlık durumu ve tedavi sonrası bakımının kalitesi de stentin başarısını doğrudan etkiler. İşte stent tiplerine göre ömür ve restenoz riskleri:

Çıplak Metal Stentler (BMS):

• Kalıcı olarak tasarlanmıştır.
• Restenoz riski ilk yıl içinde %20-30 arasındadır.

İlaç Salınımlı Stentler (DES):

• Aynı şekilde kalıcıdır.
• Restenoz riskini %5-10’a düşürür.

Biyoemilebilir Stentler:

• 2-3 yıl içinde çözünür.
• Uzun vadeli etkinlikleri ve riskleri henüz tam olarak belirlenmemiştir.

Stentler genel olarak kalıcı implantlar olarak değerlendirilse de etkinlikleri zamanla değişebilir. İlk yıl içinde restenoz gibi sorunlar yaşayan hastaların oranı yaklaşık %10-15 civarındadır. Bu durum ek müdahaleleri gerektirebilir. Uzun vadeli sonuçlar çeşitli faktörlere bağlıdır; bu faktörler arasında damar boyutu lezyon uzunluğu ve hastanın ilaç tedavisine olan uyumu sayılabilir.

Stent Takılan Hasta Kaç Yıl Yaşar?

Stent takılan hastaların yaşam süresi, stentin kendisinden çok, altta yatan hastalığın ciddiyetine, hastanın yaşı, genel sağlık durumu ve yaşam tarzı gibi faktörlere bağlıdır. Uygun ilaç tedavisi, düzenli doktor kontrolleri, sağlıklı beslenme ve sigaradan uzak durma ile stent takılan kişiler uzun yıllar sağlıklı yaşayabilir. Stent, hastalığı iyileştirmez ancak damar açıklığını sağlayarak yaşam kalitesini ve süresini artırabilir.

Stent Sonrası Cinsel İlişki?

Stent takıldıktan sonra cinsel ilişkiye ne zaman başlanabileceği, genellikle hastanın genel durumu ve geçirdiği işlemin türüne bağlıdır. Çoğu hasta, işlemden sonraki birkaç hafta içinde, eğer doktor uygun görürse, cinsel yaşantısına dönebilir. Efor kapasitesi önemli bir göstergedir; merdiven çıkmakta zorlanmayan biri genellikle cinsel ilişkiye de hazırdır. Her durumda hekimin önerisi dikkate alınmalıdır.

Stent yerleştirme işlemi nasıl yapılır?

Stent yerleştirme işlemi kalp damar sağlığı için kritik bir müdahaledir. Bu işlem genellikle bir hastanede gerçekleştirilir ve hastanın konforu ön planda tutulur. İşleme başlamadan önce hastaya rahatlaması için hafif bir sakinleştirici verilir. Aynı zamanda kateterin yerleştirileceği bölge lokal anestezi ile uyuşturulur. Bu bölge genellikle kasık kol veya bilek olabilir.

İşlem sırasında seçilen bölgede küçük bir kesi açılır ve bu kesiden kan damarına koruyucu bir kılıf yerleştirilir. Kılıf kateterin kalbe doğru güvenle ilerlemesini sağlar. Ardından kateteri yönlendirecek kılavuz tel koruyucu kılıf içinden geçirilir.

Kateter kılavuz tel yardımıyla koroner arterlerdeki tıkanıklık bölgesine ilerletilir. Tıkanıklığı ve arterleri net bir şekilde görüntülemek için kontrast boya enjekte edilir ve floroskopi ile görüntüleme yapılır.

Tıkanıklık bulunduğunda balon uçlu kateter tıkanıklık bölgesine ilerletilir ve balon şişirilir. Bu işlem arteri genişleterek kan akışını iyileştirir. Ardından stent monte edilmiş başka bir balon kateter tıkanıklık bölgesine getirilir ve balonun şişirilmesiyle stent arter duvarına yerleştirilir. Stent arterin açık kalmasını sağlamak amacıyla yerinde bırakılır.

Son olarak işlem bölgesine basınç bandajı veya kapatma cihazı uygulanarak kanama riski azaltılır. Hastanın iyileşme süreci gözlem altında devam eder.

Sıkça Sorulan Sorular

Stent takılınca kaç gün hastanede yatırılır?

Koroner veya beyin damar stenti takıldıktan sonra hastalar genellikle bir gece hastanede gözlem altında tutulur. Ancak işlem planlı yapıldıysa ve herhangi bir komplikasyon yoksa aynı gün taburcu edilme durumu da olabilir. Tam yatış süresi hastanın genel sağlık durumuna ve yapılan işlemin detaylarına bağlı olarak değişir. Hastalar genellikle işlemden sonraki gün yürüyebilir hale gelir ve bir hafta içinde işlerine veya günlük rutinlerine dönebilecek seviyede toparlarlar.

Stent takılan engelli raporu alabilir mi?

Kalp stenti takılması tek başına bir kişiye engellilik raporu verilmesini sağlamaz. Burada esas olan altta yatan kalp rahatsızlığının kişinin günlük yaşamını ve iş yapabilme kapasitesini ne kadar etkilediğidir. Örneğin stent takılmış bir hastada kalp yetmezliği gibi kronik bir durum varsa ve bu durum kişinin çalışmasını engelleyecek boyutlardaysa engellilik raporu alma ihtimali doğabilir. Yani kişinin stenti olması değil kalp rahatsızlığının şiddeti ve işlevselliğine etkisi dikkate alınarak rapor verilir.

Stent takıldıktan sonra kan sulandırıcı ne kadar kullanılır?

Stent takıldıktan sonra kan sulandırıcı ilaç kullanım süresi kullanılan stent türüne ve hastanın durumuna göre değişir. Eğer hastaya ilaç kaplı bir stent takıldıysa ve hastalık stabil seyrediyorsa genellikle en az 6 ay kan sulandırıcı tedavi önerilir. Ancak eğer stent takılmasının sebebi akut koroner sendrom gibi daha acil bir durumsa bu süre 12 aya kadar uzatılır. Metal stentlerde ise bu süre genellikle 1 ay olarak belirlenir. Tabii kanama riski veya diğer hastalık riskleri göz önüne alınarak bu süreler kişiye özel olarak da ayarlanabilir.

Stentin ömrü ne kadardır?

Stentler damarların açık kalması için kalıcı olarak yerleştirilen cihazlardır ve vücutta ömür boyu kalması hedeflenir. Ancak özellikle ilk 6 ila 12 ay içinde damarın tekrar daralması anlamına gelen restenoz gibi komplikasyonlar görülebilir. İlaç kaplı stentler hücre büyümesini engelleyen bir ilaç salınımı yaparak daralma riskini çıplak metal stentlere göre ciddi oranda azaltır. Yine de stentler damarın daralmasına yol açan temel nedenleri tedavi etmez; dolayısıyla yaşam tarzı değişiklikleri yapmak tekrar tıkanmaları önlemek için kritik önemdedir.

Bir insana en fazla kaç tane stent takılır?

Bir kişiye kaç tane stent takılabileceği konusunda kesin bir sınır yoktur; bu karar hastanın genel durumu damar hastalığının yaygınlığı ve alternatif tedavi seçeneklerinin uygunluğuna göre verilir. Bazı hastalara birçok stent takılmış olsa da her yeni stentle birlikte tıkanma ve diğer komplikasyon riskleri de artar. Bu yüzden ek bir stent takmak mı yoksa bypass gibi başka bir müdahale mi yapılacağı kararı hastanın özel durumuna göre dikkatlice değerlendirilir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Interventional Radiology and Neuroradiology Speaclist Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez graduated from Cerrahpaşa Medical Faculty in 1997. He completed his specialization at Istanbul Education and Research Hospital. He received training in interventional radiology and oncology in London. He founded the interventional radiology department at Istanbul Çam and Sakura City Hospital and became a professor in 2020. He holds many international awards and certificates, has over 150 scientific publications, and has been cited more than 1500 times. He is currently working at Medicana Ataköy Hospital.