Girişimsel Nöroradyoloji Nedir? Hangi Hastalıkları Kapsar?

Girişimsel nöroradyoloji, beyin, omurilik ve sinir sistemi damar hastalıklarının tanı ve tedavisinde minimal invaziv teknikler kullanan tıbbi bir uzmanlık alanıdır. Kateter tabanlı görüntüleme ve tedavi yöntemleri sayesinde cerrahiye gerek kalmadan yüksek başarı oranları elde edilir.

Beyin anevrizmaları, arteriyovenöz malformasyonlar, damar tıkanıklıkları ve tümör besleyici damarlarının kapatılması girişimsel nöroradyolojinin başlıca uygulama alanlarındandır. Bu işlemler genellikle kasık veya bilekten girilerek damar içinden yapılır.

Girişimsel nöroradyoloji prosedürlerinde anjiyografi, balon anjiyoplasti, stent yerleştirme ve embolizasyon gibi yöntemler kullanılır. Gerçek zamanlı görüntüleme ile damar yapısı detaylı olarak görülür ve hedef lezyona doğrudan müdahale edilir.

Girişimsel nöroradyoloji, hızlı iyileşme, düşük komplikasyon riski ve yüksek tedavi başarısı gibi avantajlar sunar. Doğru endikasyon, deneyimli ekip ve ileri teknoloji kullanımı, hastaların yaşam kalitesini belirgin şekilde artırır.

Girişimsel Nöroradyoloji Nedir?

Girişimsel nöroradyoloji, beyin, omurilik ve sinir sistemiyle ilgili damar hastalıklarının görüntüleme eşliğinde, cerrahiye gerek kalmadan tedavi edildiği bir tıbbi alt uzmanlık alanıdır. Anjiyografi gibi yöntemlerle beyin anevrizmaları, damar tıkanıklıkları ve tümörlere yönelik işlemler yapılabilir. Bu yöntemler, minimal invaziv olup hastaya daha hızlı iyileşme süreci sunar. Genellikle radyologlar tarafından uygulanır.

Girişimsel Nöroradyoloji Beyin Anevrizmalarının Tedavisinde Nasıl Çalışır?

Girişimsel nöroradyoloji beyin anevrizmalarının tedavisinde çeşitli yenilikçi yöntemler kullanır. Bu alandaki gelişmeler hastalar için daha güvenli ve etkili tedavi seçenekleri sunar. İşlem sırasında kullanılan cihazlar ve teknikler anevrizma tedavisinde kritik bir rol oynamaktadır:

• Akım Yönlendirme: Bu yöntemde stent benzeri bir cihaz ana kan damarına yerleştirilir. Cihaz kan akışını anevrizmadan uzaklaştırarak pıhtılaşmayı teşvik eder ve böylece anevrizmanın zamanla tıkanmasını sağlar.
• Kesesel Akım Bozulması: Özellikle geniş boyunlu çatallanma anevrizmaları için tasarlanmış Örme EndoBridge (WEB) cihazı anevrizma kesesi içinde akımı bozarak tedavi eder.
• Stent Destekli Bobinleme: Bu teknik anevrizmanın boynuna stent yerleştirilmesini içerir. Stent bobinlerin anevrizma kesesi içine güvenli bir şekilde yerleştirilmesine olanak tanır ve bobinlerin ana damara kaymasını önler.

Girişimsel Nöroradyoloji İnme Yönetiminde Ne Rol Oynar?

Girişimsel nöroradyoloji inme tedavisinde merkezi bir rol oynamaktadır. Bu alt uzmanlık özellikle akut iskemik inme durumlarında yüksek teknolojiye dayalı tanı ve tedavi yöntemlerini bünyesinde barındırır. Hızlı ve etkili müdahaleyi mümkün kılan bu yöntemler inme sonrası fonksiyonel iyileşme şansını artırır ve ölüm riskini azaltır.

Tanı Araçları:

• Gelişmiş bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans görüntüleme inme tipini ve beyin hasarının boyutunu belirler.
• Difüzyon ağırlıklı görüntüleme iskemik değişiklikleri hızla tespit eder.

Tedavi Yöntemleri:

• Endovasküler trombektomi büyük damar tıkanıklıklarını giderir.
• İntra-arteriyel trombolizis pıhtının çözülmesini hızlandırır.

Girişimsel Nöroradyoloji Arteriovenöz Malformasyonların (AVM’ler) Tedavisinde Nasıl Yardımcı Olur?

Girişimsel nöroradyoloji arteriovenöz malformasyonların (AVM’ler) yönetiminde kritik bir role sahiptir. Bu alanda uygulanan endovasküler embolizasyon tekniği anormal damarlara yönelik tedavi sağlar. Bu prosedür AVM’ye kan taşıyan damarlara minimal invaziv bir yaklaşımla müdahale eder. Bu sayede kan akışını azaltmak ve kanama riskini minimize etmek mümkün olur. Girişimsel nöroradyoloji bu işlem için aşağıdaki embolik ajanları kullanır:

• Tutkal (onyx / glue)
• Bobinler (Koil)

Bu maddeler damar içerisine kateter aracılığıyla ulaştırılır ve kan akışını keserek AVM’nin beslenmesini durdurur. Süperselektif nöroanjiyografi ve yüksek alanlı MRI gibi ileri görüntüleme teknikleri bu prosedürlerin başarısını artırır. Embolizasyonun sonuçları hem AVM boyutunun küçülmesine yardımcı olur hem de cerrahi ya da radyocerrahi öncesi ve sonrası süreçlerde etkin bir yönetim sağlar. İlerleyen teknoloji ile embolizasyonun etkinliği ve güvenliği sürekli olarak gelişmekte bu da tedavi sonuçlarını iyileştirmekte ve morbidite ile mortalite oranlarını düşürmektedir.

Girişimsel nöroradyolojinin omurilik damar bozukluklarındaki önemi nedir?

Girişimsel nöroradyoloji omurilik damar bozukluklarının yönetiminde kritik bir rol üstlenir. Bu uzmanlık alanı spinal vasküler malformasyonlar gibi kompleks durumların tanı ve tedavisinde devreye girer. Omurilik damar yapısının detaylı bir şekilde incelenmesini sağlayan yüksek çözünürlüklü görüntüleme teknikleri bu alanda başarıyı artıran faktörlerdendir. İlerlemiş kateter teknolojileri ise karmaşık anatomilere uyum sağlayarak tedavi süreçlerinin güvenliğini ve etkinliğini yükseltir.

• Teşhis ve Sınıflandırma: Arteriovenöz malformasyonlar ve dural arteriovenöz fistüller gibi durumlar doğru sınıflandırma ve yönetim stratejileri için belirlenir.
• Spinal Vasküler Malformasyonların Tedavisi: Endovasküler yöntemler bu tip bozuklukların etkili tedavisinde kullanılır ve geleneksel cerrahiye alternatif sunar.
• Minimal İnvaziv Yaklaşım: Fiziksel travmayı minimuma indirgeyen tedavi yöntemleri hasta iyileşme sürecini hızlandırır ve riskleri azaltır.
• Teknolojideki Gelişmeler: Gelişmiş görüntüleme ve kateter tasarımları daha hassas müdahaleler sağlayarak tedavi başarısını artırır.
• Öncü Tedaviler: Yenilikçi teknolojiler ve uygulamalar omurilik damar bozukluklarının yönetimini dönüştürmekte ve tedavi seçeneklerini genişletmektedir.

Girişimsel Nöroradyoloji Karotis Arter Hastalığının Tedavisinde Nasıl Kullanılır?

Girişimsel nöroradyoloji karotis arter hastalıklarının tedavisinde önemli bir rol oynar. Bu alanda uygulanan iki ana tedavi yöntemi vardır; karotis arter stentleme ve karotis endarterektomi. Her iki prosedür de damar içi müdahalelerle hastaların tedavi süreçlerine katkıda bulunur.

Karotis Arter Stentleme (KAS):

• Yüksek cerrahi risk taşıyan hastalar için önerilen bir seçenektir.
• Anatomik zorlukları olan veya geleneksel cerrahiye uygun olmayan bireyler için tercih edilir.
• Son teknoloji cihazlar kullanılarak yapılan müdahalelerin güvenliği ve başarısı arttırılmıştır.

Karotis Endarterektomi (KEA): (Cerrahlarca yapılan ameliyat yöntemi)

• Daha düşük perioperatif inme riskleri sunar.
• Uzun süreli çalışmalar inme riskini etkili bir şekilde azalttığını göstermiştir.
• Uygun anatomiye ve cerrahi riski düşük olan hastalar için ideal bir yöntemdir.

Ayrıca transkarotid arter revaskülarizasyonu gibi hibrit teknikler inme riskini daha da azaltma potansiyeline sahiptir.

Beyin tümörlerinin tedavisinde girişimsel nöroradyolojideki ilerlemeler nelerdir?

Girişimsel nöroradyoloji beyin tümörlerinin tedavisinde önemli ilerlemeler sağlamıştır. Bu alandaki yenilikler tedavi süreçlerinin hem etkinliğini hem de doğruluğunu artırmıştır. Gelişmeler arasında şunlar bulunur:

• Hedefli Alfa Terapisi: Alfa parçacıkları ile kanser hücrelerine yönelik hassas radyasyon iletimi sağlanır. Bu teknik çevre dokuya zarar vermeden tümör hücrelerini hedef alır ve glioblastoma gibi agresif tümörlerin tedavisinde umut vaad eder.
• İntra-arteriyel Kemoterapi: Kemoterapötik ajanlar doğrudan tümörün bulunduğu bölgeye arterler aracılığıyla iletilir. Bu yöntem tümör üzerinde daha yoğun ve doğrudan bir etki sağlayarak sistemik yan etkileri minimize eder.
• Minimal İnvaziv Teknikler: Kateter kullanılarak yapılan girişimler zor ulaşılan tümör bölgelerine tedavi uygulanmasını sağlar. Bu teknikler hastanın iyileşme sürecini hızlandırır ve tedavi sonrası iyileşme kalitesini artırır.

Gelişmiş Görüntüleme ve Yapay Zeka Kullanımı: MRI ve perfüzyon görüntüleme gibi ileri teknolojiler tümörün daha detaylı incelenmesine olanak tanır. Yapay zeka uygulamaları tanı ve tedavi planlamalarında kesinlik sağlar ve hasta bakımını optimize eder. Bu ilerlemeler sayesinde girişimsel nöroradyoloji beyin tümörü tedavisinde yeni bir dönem başlatmıştır.

Girişimsel nöroradyoloji kronik subdural hematomların yönetiminde nasıl yardımcı olur?

Girişimsel nöroradyoloji kronik subdural hematomların yönetiminde önemli faydalar sağlar. Orta meningeal arter embolizasyonu minimal invaziv bir yaklaşım olarak öne çıkar. Bu yöntem hematomun tekrarlanmasını ve büyüklüğünü azaltmada etkilidir. Hastalar üzerindeki olumlu etkileri özellikle ameliyat riski taşıyan ya da tekrarlayan hematomlar için alternatif bir seçenek olarak değerlendirilir.

• Etkisi: Embolizasyon hematomun yeniden oluşma oranını düşürür.
• Güvenliği: Düşük komplikasyon oranı ile güvenli bir yöntemdir.
• Radyolojik Değerlendirme: Başarı BT taramaları ile değerlendirilir.

Bu tedavi hematomun azalması ve orta hat kaymasının gerilemesi ile sonuçlanır. Özellikle yaşlı hastalar veya komplike sağlık sorunları olan bireyler için uygundur.

Girişimsel nöroradyolojinin baş ve boyun damar lezyonlarının tedavisindeki uygulamaları nelerdir?

Girişimsel nöroradyoloji baş ve boyun bölgesindeki damar lezyonlarının tedavisi için çeşitli yöntemler sunar. Bu tedavi biçimi hastalıklı damar yapısına minimal invaziv girişimlerle müdahale eder. Tedavi süreci özellikle riskli cerrahi müdahalelere alternatif olarak sunulur. Bu yöntemlerle damar lezyonları etkin bir şekilde tedavi edilebilir. Özellikle şunlar dikkat çeker:

Vasküler tümörlerin embolizasyonu

• Juvenil nazofaringeal anjiyofibrom ve paraganglioma gibi türlerde uygulanır.
• Tümörün kan akışını keserek cerrahi müdahaleyi kolaylaştırır.

Arteriovenöz malformasyonların ve fistüllerin tedavisi

• Anormal damar bağlantılarını kapatma amacı güder.

Anevrizma ve psödoanevrizma yönetimi

• Damar duvarını stabilize ederek rüptür riskini azaltır.

Perkütan skleroterapi

• Venöz ve lenfatik malformasyonlar için sklerozan ajanlar enjekte edilir.

Radyo-frekans ablasyonu ve kriyoablasyon

• Tümörleri termal enerjiyle ablasyon yapar.

Travma yönetimi

• Vasküler travma durumlarında embolizasyon kullanılır.

Epistaksis tedavisi

• Şiddetli burun kanamalarında kan damarlarının embolizasyonu yapılır.

Girişimsel nöroradyoloji intrakraniyal ateroskleroz tedavisine nasıl katkıda bulunur?

Girişimsel nöroradyoloji intrakraniyal aterosklerozun yönetiminde önemli bir yere sahiptir. Bu uzmanlık ileri endovasküler tekniklerle kafa içi damar hastalıklarını ele alır. İntrakraniyal anjiyoplasti ve stent uygulamaları daralmış arterleri tedavi etmek amacıyla kullanılmaktadır. Özellikle:

• İntrakraniyal anjiyoplasti dar arterleri genişletmek için tasarlanmıştır.
• İntrakraniyal stent uygulamaları özellikle kendini genişletebilen stentlerle gerçekleştirilir.

Bu yöntemler iskemik inmelerin önlenmesine yardımcı olur ve hastaların yaşam kalitesini artırabilir. Gelişmiş balon teknolojileri ve ilaç kaplı balonlar kullanımıyla sonuçlar iyileştirilmeye çalışılmaktadır. Ancak bu prosedürler bazı riskler taşır ve komplikasyon oranları farklılık gösterebilir. Karşılaştırmalı çalışmalar bu yöntemlerin güvenlik ve etkinliklerini değerlendirmek için medikal tedavilerle karşılaştırılmaktadır.

Önemli çalışmalardan biri olan SAMMPRIS bu yöntemlerin kısa vadede medikal tedaviye göre tekrarlayan inme riskini azaltmadığını ortaya koymuştur. Bu nedenle devam eden araştırmalar hasta seçimi ve prosedür tekniklerinin iyileştirilmesine odaklanarak bu tedavilerin daha güvenli ve etkili hale getirilmesini amaçlamaktadır.

Girişimsel nöroradyolojinin pediatrik nörolojik durumların tedavisindeki rolü nedir?

Girişimsel nöroradyoloji çocuklarda serebrovasküler ve spinal durumların yönetiminde önemli bir rol oynar. Bu uzmanlık alanı minimal invaziv yöntemlerle çocukluk çağı hastalıklarını tedavi etme kapasitesine sahiptir. İleri görüntüleme teknolojileri ve endovasküler teknikler sayesinde çeşitli damar malformasyonları ve tümörler efektif bir şekilde ele alınmaktadır. İşte bu tedavilerin bazı örnekleri:

Damar Malformasyonları:

• Arteriovenöz malformasyonlar
• Galen veni malformasyonları
• Dural sinüs malformasyonları

İnme ve Anevrizmalar:

• Pediatrik iskemik inmeler
• Çocuklarda görülen anevrizmalar

Tümör Yönetimi:

• Paraganglioma
• Meningioma

Girişimsel nöroradyoloji semptomları azaltma ve durumların ilerlemesini engelleme konusunda çocuk hastalar için büyük faydalar sağlamaktadır.

Sıkça Sorulan Sorular

Girişimsel nöroradyoloji hangi hastalıkların tedavisinde kullanılır?

Girişimsel nöroradyoloji; beyin anevrizmaları, damar tıkanıklıkları, arteriyovenöz malformasyonlar ve inme gibi hastalıkların tanı ve tedavisinde kullanılan minimal invaziv yöntemleri kapsar.

Girişimsel nöroradyolojide en sık uygulanan tedavi yöntemleri nelerdir?

Koilleme, stent yerleştirme, trombektomi ve embolizasyon en sık uygulanan tedavilerdir. Bu işlemler damar içinden kateter aracılığıyla yapılır ve açık cerrahiye gerek kalmaz.

Girişimsel nöroradyoloji inme tedavisinde nasıl rol oynar?

Akut inme durumunda pıhtının damar içinden çıkarılması (mekanik trombektomi) hayat kurtarıcıdır. Erken uygulandığında beyin dokusunun korunmasını sağlar ve felç riskini azaltır.

Anevrizma tedavisinde girişimsel nöroradyoloji hangi avantajları sunar?

Koilleme yöntemi ile anevrizma içi doldurularak yeniden kanama riski azaltılır. Açık cerrahiye göre daha az riskli olup hastanın iyileşme süresini kısaltır.

Girişimsel nöroradyolojide embolizasyon hangi durumlarda yapılır?

Beyin tümörlerinin besleyici damarlarının kapatılmasında, damar malformasyonlarının tedavisinde ve kanama riskini azaltmada embolizasyon uygulanır. Bu yöntem kan akışını kontrollü şekilde durdurur.

Girişimsel nöroradyolojide kullanılan görüntüleme yöntemleri nelerdir?

Anjiyografi en sık kullanılan yöntemdir. Bunun yanında bilgisayarlı tomografi (BT) ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme işlemlerin planlanması ve takibinde kullanılır.

Girişimsel nöroradyoloji işlemleri sonrası iyileşme süreci nasıldır?

Çoğu işlemden sonra hasta kısa sürede mobilize olabilir ve birkaç gün içinde taburcu edilir. İyileşme süresi cerrahiye göre daha hızlı ve konforludur.

Girişimsel nöroradyoloji ile tümör tedavisi mümkün müdür?

Sadece ameliyat öncesi tümör kanama riskini azaltmak için kullanılır.

Girişimsel nöroradyoloji işlemlerinde komplikasyon riski var mıdır?

Her girişimsel işlemde olduğu gibi komplikasyon riski vardır. Damar yaralanması, pıhtı oluşumu veya geçici nörolojik bulgular görülebilir ancak deneyimli ellerde risk düşüktür.

Girişimsel nöroradyolojinin gelecekteki gelişim alanları nelerdir?

Yeni teknoloji stentler, daha güvenli koiller ve robotik girişim teknikleriyle girişimsel nöroradyolojinin gelecekte daha etkin ve güvenli tedavi seçenekleri sunması beklenmektedir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Interventional Radiology and Neuroradiology Speaclist Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez graduated from Cerrahpaşa Medical Faculty in 1997. He completed his specialization at Istanbul Education and Research Hospital. He received training in interventional radiology and oncology in London. He founded the interventional radiology department at Istanbul Çam and Sakura City Hospital and became a professor in 2020. He holds many international awards and certificates, has over 150 scientific publications, and has been cited more than 1500 times. He is currently working at Medicana Ataköy Hospital.