Topuk dikeni, topuk kemiğinde kalsiyum birikimi sonucu oluşan kemiksi çıkıntıdır ve genellikle plantar fasiit ile ilişkilidir. Topukta batma hissi ve özellikle sabah ilk adımlarda şiddetli ağrıya yol açar. Uzun süreli ayakta kalma ve uygunsuz ayakkabı kullanımı risk faktörleri arasındadır.

İleri evre topuk dikeni belirtileri arasında gün içinde artan topuk ağrısı, yürüme güçlüğü ve ayağın tabanında hassasiyet bulunur. Kronik vakalarda ağrı dinlenme sırasında bile devam edebilir ve yaşam kalitesini belirgin şekilde düşürür.

Tanıda fizik muayene ve direkt röntgen görüntülemesi kullanılır. Gerekli durumlarda ultrasonografi ile plantar fasyanın durumu değerlendirilir. Erken teşhis, tedavi sürecinin başarısını artırır.

Topuk dikeni tedavisi; istirahat, ortopedik tabanlık, fizik tedavi uygulamaları, enjeksiyon tedavileri ve cerrahi girişimleri içerebilir. Tedavi yaklaşımı, hastalığın şiddeti ve hastanın yaşam tarzına göre belirlenir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji / Girişimsel Nöroradyoloji

Prof. Dr. Kılıçkesmez, Türk Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Türk Girişimsel Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Strok (inme) tedavisi sertifikasyonu ve Avrupa Girişimsel Radyoloji Boardu (EBIR) sahibidir. Akademik geçmişinde, 2008 yılında Siemens Radyoloji Birincilik Ödülü’nü kazanmıştır.

Özgeçmiş Ödüller Yorumlar

Özgeçmiş Makaleler

Ödüller Yorumlar

Topuk Dikeni Nedir?

Topuk dikeni topuk kemiği olan kalkaneusun alt tarafında oluşan kemiksi bir çıkıntıdır. Genellikle plantar fasiit ile bağlantılı olup kronik iltihaplanma ve tekrarlayan baskılar sonucu ortaya çıkar. Bu durum vücudun plantar fasyanın bağlanma bölgesindeki iltihaplanmaya tepki olarak kalsiyum biriktirmesi ile meydana gelir. Bazı kişilerde topuk dikeni herhangi bir belirti göstermeden asemptomatik olarak kalabilir. Ancak ağrı ortaya çıktığında genellikle ayakta durma veya yürüme gibi ağırlık taşıyan hareketler sırasında fark edilir. Bu kemik çıkıntısı özellikle sabahları veya uzun süreli dinlenme sonrasında hissedilen keskin bir ağrıya neden olabilir ve kişinin günlük yaşamını olumsuz etkileyebilir.

Topuk Dikeninin Nedenleri Nelerdir?

Topuk dikeni genellikle belirli faktörlerin birleşimi sonucu ortaya çıkar ve çeşitli rahatsızlıklarla ilişkilidir. İlk olarak tekrarlayan stres ve zorlanmalar topuk dikeni oluşumuna yol açan temel sebeplerden biridir. Koşma ve zıplama gibi yüksek etkili aktiviteler topuk kemiği ve çevresindeki dokularda iltihaplanmaya neden olarak zamanla diken gelişimini tetikler. Ayrıca uygun olmayan ayakkabılar yeterli destek sağlamadığı için topuktaki stresi artırarak iltihaplanmaya zemin hazırlar.

Diğer bir neden obezitedir; aşırı vücut ağırlığı özellikle topuk kemiği üzerinde ekstra baskı oluşturarak diken oluşumunu kolaylaştırabilir. Biyomekanik faktörler de önemli rol oynar; düz tabanlık veya yüksek ayak kemeri gibi anormal ayak yapıları ağırlığın eşit dağılmamasına neden olur ve bu durum topukta aşırı zorlanmaya sebep olur.

Ayrıca yaşa bağlı değişiklikler de topuk dikeni riskini artırır. Yaşlandıkça ayakların altındaki yağ yastıkları incelir ve bu topukta daha fazla stres oluşmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra iltihaplı hastalıklar özellikle romatoid artrit ve gut vücutta iltihaplanmaya yol açarak diken oluşumuna katkıda bulunabilir.

Topuk Dikeni Ne Kadar Yaygındır?

Topuk dikeni yaş ve cinsiyet gibi demografik faktörlerle bağlantılı olarak toplumda belirli bir yaygınlık gösterir. Prevalans genel popülasyonda %4 ile %15 arasında değişmektedir. Araştırmalar plantar topuk ağrısı yaşayan bireylerin yaklaşık %9,1’inde topuk dikeni bulgularına rastlandığını ortaya koymaktadır. Çeşitli radyolojik çalışmalar bu rahatsızlığın yaygınlığını farklı yaş gruplarında incelemiştir.

Radyolojik verilere göre genel olarak hastaların %12,4’ünde topuk dikeni tespit edilmiştir. Meta-analizler ise yetişkinlerde topuk ağrısı prevalansını %11 ila %15 olarak rapor etmektedir. Bu oranlar topuk dikeninin yaşa bağlı olarak farklılık gösterdiğini de doğrulamaktadır.

Yaşla birlikte artan bu rahatsızlık 60-69 yaş aralığında %45’lik bir zirve gösterirken daha büyük dikenlerde ise 70-79 yaş grubunda %14 oranında tespit edilmiştir. Cinsiyete göre değerlendirildiğinde kadınların erkeklere oranla daha genç yaşlarda bu sorunu daha sık yaşadığı görülür. Kadınlarda özellikle 49 yaş altı grupta topuk dikeni prevalansı %13 iken erkeklerde bu oran %3 civarındadır. Ancak yaş arttıkça özellikle Aşil dikenleri söz konusu olduğunda erkeklerde de artış gözlemlenmiştir.

Genel olarak topuk dikenleri obezite uzun süre ayakta durma gerektiren meslekler ve fiziksel aktivite düzeyi gibi faktörlerle ilişkili bulunur ve bu unsurlar rahatsızlığın gelişiminde rol oynayan önemli risk faktörleridir.

Topuk Dikeninin Oluşum Süreci Nasıldır?

Topuk dikeninin oluşum süreci topuk kemiği üzerindeki tekrarlayan stres ve mikrotravmalarla başlar. Genellikle plantar fasyanın topuk kemiğine bağlandığı noktalarda tahriş ve iltihaplanma ile ortaya çıkar. Bu durum entezit adı verilen iltihaplanma sürecini tetikler ve kemik dokusunun tepki vermesine yol açar. İlk olarak topuk kemiğinin üzerinde küçük kıkırdak hücre kümeleri oluşmaya başlar. Ardından bu kıkırdak dokular sertleşerek kemikleşme sürecine girer.

Gelişim aşamaları ise şu şekilde ilerler:

• Aşama 1: İlk olarak entez bölgesinde kıkırdak hücre kümeleri ve küçük yarıklar meydana gelir. Bu durum ilerleyen aşamalarda kemik çıkıntısının oluşumunu tetikler.
• Aşama 2: Daha sonra subkondral kemik plağı kalınlaşmaya başlar ve küçük diken oluşumları görülür. Bu aşama topuk kemiğinin dokusundaki ilk sertleşmenin başladığı aşamadır.
• Aşama 3: Son olarak büyük kemik dikenleri gelişir ve topuğun proksimal ucunda destekleyici yapılar oluşur. Bu dikenler trabeküler kemik dokusuyla desteklenir ve belirginleşir.

Topuk dikeni gelişiminde bazı risk faktörleri de etkili olur. Bunlar arasında şunlar yer alır:

• Mekanik Stres: Aşırı kilo uzun süre ayakta kalma ve ağır fiziksel aktiviteler topuk kemiğinde strese yol açar.
• Yaşlanma: Yaşlanmayla birlikte topuk altındaki yağ yastığı incelir bu da iltihaplanma riskini artırır.
• Genetik ve Çevresel Etkenler: Genetik yatkınlık ve sert zeminlerde çalışma gibi çevresel faktörler de topuk dikeni oluşumunu etkiler.

Topuk Dikeninin Belirtileri Nelerdir?

Topuk dikeni farklı belirtilerle ortaya çıkabilir ve genellikle rahatsız edici ağrılara neden olur. En sık rastlanan belirti özellikle sabah ilk adımlarda hissedilen keskin ve saplanır tarzda bir ağrıdır. Bu ağrı topuk tabanında yoğunlaşır ve gün içinde uzun süre oturduktan sonra yeniden belirginleşebilir. Ayrıca topuk bölgesinde hassasiyet de yaygındır ve topuğa baskı uygulandığında bu hassasiyet artarak rahatsızlık verebilir.

Belirtiler genel olarak şunlardır:

• Ağrı: Günün ilk saatlerinde veya dinlenme sonrasında topukta keskin bir ağrı hissedilebilir.
• Hassasiyet: Topuğa basıldığında artan hassasiyet uzun süre ayakta kalmayı zorlaştırabilir.
• Şişlik: Topuk çevresinde iltihaplanma nedeniyle gözle görülebilir bir şişme meydana gelebilir.
• Topukta Yumru: Bazı durumlarda topukta kemiksi bir çıkıntı hissedilebilir ve bu çıkıntı fiziksel muayenede tespit edilebilir.
• Aktiviteler Sırasında Rahatsızlık: Yürüme koşma veya ayakta durma gibi topuğa yük bindiren aktiviteler ağrıyı şiddetlendirebilir.
• Aralıklı Ağrı: Özellikle belirli hareketlerle artan veya hareketsiz kalma dönemlerinden sonra ortaya çıkan ağrı görülebilir.

Bu belirtiler plantar fasiit ile de benzerlik gösterdiğinden doğru tanı koyulması önemlidir. Röntgen veya MRI gibi görüntüleme yöntemleri bu belirtilerin nedenini netleştirmede faydalı olabilir. Bu sayede topuk dikeni ve diğer benzer durumlar arasında ayrım yapmak daha kolay hale gelir.

Topuk Dikeni Nasıl Teşhis Edilir?

Topuk dikeni teşhisi hastanın öyküsünün dikkatlice incelenmesi ve fiziksel muayene ile başlar. Bu süreçte hasta özellikle sabahları veya uzun süre oturduktan sonra hissedilen şiddetli topuk ağrısı gibi semptomlar konusunda bilgilendirir. Sağlık uzmanı bu belirtileri değerlendirerek tanıya yönelik ilk adımı atar.

Fizik muayene sırasında uzman topuğa dokunarak ağrının lokalizasyonunu ve yoğunluğunu belirler. Topukta şişlik hassasiyet ve hareket kısıtlılığı gözlemlenebilir. Ardından teşhis sürecini desteklemek için görüntüleme çalışmaları yapılabilir.

Görüntüleme çalışmaları şunları içerir:

• Röntgen: Bu yöntem topuk kemiğinde oluşan kemiksi çıkıntının görüntülenmesini sağlar. Ancak röntgende görülen topuk dikeninin varlığı her zaman ağrıya neden olmayabilir.
• Ultrason ve MRI: Bu yöntemler plantar fasya ve çevresindeki yumuşak dokuları değerlendirmek için kullanılır. MRI özellikle iltihap ve yumuşak doku hasarını tespit etmede etkili bir görüntüleme yöntemidir.

Son olarak ayırıcı tanı ile topuk ağrısına neden olabilecek diğer durumlar dışlanır. Topuk yastığı sendromu bursit ve Aşil tendiniti gibi durumlar topuk dikeni ile benzer belirtilere sahip olabilir. Bu aşamada hastanın şikayetleri fizik muayene bulguları ve görüntüleme sonuçları karşılaştırılarak kesin tanı konulur. Doppler ultrason bazı durumlarda damarların çevresinde artan vaskülariteyi göstererek iltihaplanmayı tespit etmek için kullanılabilir.

Topuk Dikenine Kesin Çözüm Nedir?

Topuk dikeninin kesin çözümü, altta yatan nedenlere göre değişebilir; genellikle istirahat, uygun ortopedik tabanlık kullanımı, germe egzersizleri ve fizik tedaviyle belirgin düzelme sağlanır. Ancak kronik ve dirençli vakalarda ESWT (şok dalga tedavisi), PRP enjeksiyonu veya cerrahi müdahale gibi ileri tedavi seçenekleri uygulanabilir. Erken tanı ve kişiye özel tedavi, kalıcı rahatlama için en etkili yaklaşımdır.

Topuk Dikeni Nasıl Tedavi Edilir?

Topuk dikeni tedavisinde farklı yöntemler ve teknikler kullanılarak hastaların ağrı yönetimine yardımcı olunur. İlk olarak düşük doz radyoterapi (RT) dikkat çeker çünkü diğer yöntemler başarısız olduğunda etkili bir seçenek sunar. RT topuk dikeni ile ilişkili ağrıyı hafifletmeye odaklanır ve genellikle yan etkisiz olarak kabul edilir. Bu tedavi yöntemi iltihaplı bölgeye odaklanmış düşük doz radyasyon uygulanmasıyla çalışır.

Araştırmalar düşük doz radyoterapinin iltihabı azaltarak ağrı yönetiminde başarılı olduğunu göstermiştir. Genellikle kısa sürede birkaç seans olarak uygulanan bu tedavi hızlı sonuçlar sunar. Diğer konservatif yöntemlerle iyileşme sağlanamadığında tercih edilir ve hastalarda önemli bir rahatlama sağlar. Ayrıca RT’nin toksisiteye neden olmaması ve düşük malignite riski onu güvenli bir tedavi seçeneği haline getirir.

Topuk dikeni tedavisi için diğer girişimsel yöntemler arasında şunlar yer alır:

• Ultrason eşliğinde uygulanan steroid enjeksiyonları: Bu yöntem topuk dikeni ve plantar fasiit ile ilişkili iltihabı hafifletir.
• Şok dalgası tedavisi (ESWT): Ağrılı bölgeye uygulanan yüksek frekanslı dalgalarla ağrı ve iltihabı azaltmaya yardımcı olur.

Sonuç olarak düşük doz radyoterapi diğer geleneksel tedavi yöntemleri etkili olmadığında topuk dikeni ağrısı için güvenli ve etkili bir seçenek sunar. Bu tedavi iltihaplı hücrelerin yanıtını değiştirerek iyileşme sürecini destekler ve hastaların yaşam kalitesini artırır.

Topuk Dikeninin Risk Faktörleri Nelerdir?

Topuk dikeni gelişimine katkıda bulunan çeşitli risk faktörleri mevcuttur. Bu faktörler topuk kemiği üzerinde stres yaratarak kemik çıkıntılarının oluşumuna yol açabilir. Yaş ilerledikçe topuğun doğal yastıklaması azalır ve kalsiyum birikintileri oluşabilir. Özellikle yaşlı bireyler bu duruma daha yatkındır. Ayrıca aşırı vücut ağırlığı ayaklara ek yük bindirir ve topuk dikenlerinin oluşumunu tetikleyebilir. Ayak yapısındaki anormallikler de risk faktörleri arasında yer alır; örneğin düz tabanlık veya yüksek ayak kemeri gibi yapısal özellikler topukta ekstra stres yaratabilir.

Aşağıdaki durumlar topuk dikeni oluşum riskini artırabilir:

• Mesleki Faktörler: Uzun süre ayakta duran ve sert zeminlerde çalışan bireyler tekrarlayan stres nedeniyle topuk dikeni geliştirebilir.
• Uygun Olmayan Ayakkabılar: Parmak arası terlik veya kötü oturan ayakkabılar topuk desteğini azaltır ve bu durum diken oluşumuna zemin hazırlar.
• Diyabet: Diyabetli bireylerde nöropati ve ayak yapısında değişiklikler nedeniyle topuk dikeni riski artabilir.
• Yürüme Bozuklukları: Anormal yürüyüşler topuğa aşırı baskı yaparak çevre dokularda iltihaplanmaya yol açabilir.
• Fiziksel Aktivite: Sert zeminlerde yapılan yüksek etkili sporlar topuk dokusunu aşındırarak dikenlerin gelişmesine neden olabilir.

Topuk Dikeni Tedavisi Ne Zaman Yapılabilir?

Topuk dikeni tedavisi ağrı yönetiminde geleneksel yöntemlerden sonuç alınamadığında ve hastanın günlük yaşam kalitesini olumsuz etkilediğinde düşünülmelidir. Düşük doz radyoterapi (RT) konservatif tedavilere direnç gösteren hastalar için bir seçenek olarak öne çıkar. Bu tedavi invaziv olmayan bir yaklaşımla ameliyatın risklerini taşımadan ağrıyı azaltmayı amaçlar. Aşağıda RT’nin uygulanmasını gerektiren durumlar sıralanmıştır:

• Refrakter Ağrı Yönetimi: Düşük doz RT fizik tedavi ortopedik cihazlar veya anti-inflamatuar ilaçlar gibi yöntemlerin yeterli etki göstermediği hastalarda uygulanabilir.
• Etkili Ağrı Hafifletme: Araştırmalara göre düşük doz RT topuk dikeni ve ilişkili durumlarda kalıcı ağrı hafifletme sağlamaktadır. Hastaların %80’inden fazlası bu tedaviden fayda görmektedir.

Bu tedavi belirli bir doz ve fraksiyonlama ile gerçekleştirilir; ancak evrensel bir standart yoktur. Genellikle 3 ile 12 Gy arasında değişen bir toplam doz verilir. Yaygın bir protokolde 10 seansa yayılan toplam 5 Gy’lik dozun uygulanması tercih edilmektedir. Bazı çalışmalara göre semptomların başlamasından itibaren altı ay içinde tedaviye başlanması en iyi sonuçları verebilmektedir.

Güvenlik açısından RT düşük toksisite ve ikincil malignite riski taşımaması nedeniyle özellikle uzun süreli takiplerde olumlu sonuçlar verir. Hasta seçiminde ise diğer yöntemlerden fayda görmeyen kronik ve ağrılı topuk dikenleri bulunan bireyler RT için uygun aday olarak değerlendirilir. Bu tedavi cerrahiden kaçınmak isteyen veya cerrahinin risk taşıdığı kişiler için etkili bir seçenektir.

Topuk Dikeni Tedavisi Ne Zaman Yapılamaz?

Topuk dikeni tedavisinde girişimsel radyoloji yöntemleri kullanılırken bazı kontrendikasyonlar göz önünde bulundurulmalıdır. Bu durumlar hastanın genel sağlık durumu tedavi bölgesindeki özellikler ve tedavinin riskleri gibi faktörlerden etkilenir. İlk olarak gebelik sürecinde olan hastalar için bu tür işlemler önerilmez çünkü radyasyon maruziyeti fetüs üzerinde potansiyel riskler oluşturabilir. Ayrıca tedavi bölgesinde aktif enfeksiyonların varlığı iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir.

Tedavi alanında malignitelerin bulunması işlem sırasında komplikasyon riskini artırır. Bununla birlikte kontrolsüz diyabet rahatsızlığı olan hastalar da risk altında kabul edilir. Çünkü iyileşme sürecinde diyabetin etkileri önemlidir. Aşağıdaki kontrendikasyonlar bu süreçte dikkate alınmalıdır:

• Radyasyonun gebelik üzerindeki riskleri nedeniyle bu durumda kontrendikedir.
• Enfeksiyon riski artar ve iyileşme gecikir.
• Tedavi alanında mevcut veya önceki kanser varlığı komplikasyon ihtimalini yükseltir.
• Diyabet iyileşme sürecini olumsuz etkileyebilir ve komplikasyon riskini artırabilir.

Bunlara ek olarak cilt rahatsızlıkları özellikle tedavi bölgesinde mevcutsa prosedür için olumsuz bir durum oluşturur. Ciddi kardiyovasküler hastalıkları olan bireyler de işlem sırasında risk taşırlar. Tedavi bölgesinde daha önce cerrahi geçmişi olan hastalarda skar dokuları yeni müdahaleyi zorlaştırabilir. Son olarak ameliyat sonrası bakımı uygulamakta zorlanan veya uyumsuzluk gösteren hastalar için tedavi etkinliği azalır ve risk artar.

Topuk Dikeni Tedavisi Sonrası İyileşme Süreci Nasıldır?

Topuk dikeni tedavisi sonrasında iyileşme süreci birkaç önemli aşamadan oluşur. İlk olarak işlemden hemen sonra izleme ve ağrı yönetimi büyük önem taşır. Hastalar işlem sonrasında kanama veya enfeksiyon gibi acil komplikasyonlar açısından dikkatle izlenir. Bu dönemde ağrı kontrolü sağlamak amacıyla lokal anestezikler veya nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler) kullanılır. Ayrıca farklı ağrı kesici yöntemlerin kombinasyonu hastanın konforunu artırabilir ve iyileşme sürecine katkı sağlar.

İkinci olarak iyileşme sürecinde aktivite kısıtlamaları uygulanır. İşlem sonrasında ağırlık taşıyan aktiviteler sınırlı tutulmalıdır. Bu dönemde dinlenme önerilse de iyileşme ilerledikçe hastaların bu tür aktiviteleri yavaş yavaş artırmaları teşvik edilir. Fizik tedavi iyileşmenin sonraki aşamalarında devreye girebilir. Bu tedavi esneklik ve güçlendirme odaklı rehabilitasyon egzersizleri içerir ve genellikle sürecin hızlanmasına katkıda bulunur.

• Son olarak düzenli takip randevuları ve rehabilitasyon sürecin önemli parçalarıdır.
• Hastalar iyileşme sürecini izlemek için periyodik takip ziyaretlerine gitmelidir.
• Takiplerde görüntüleme çalışmaları uygulanabilir ve tedavinin ilerleyişi değerlendirilir.

Ayrıca hasta-raporlu sonuçlar (PROs) yardımıyla tedavi süreci hakkında hastanın memnuniyeti gözlemlenir.

Topuk Dikeni Nasıl Önlenir?

Topuk dikenlerini önlemenin en etkili yolu risk faktörlerini yönetmektir. Bu risk faktörleri genellikle plantar fasiit gibi altta yatan sağlık sorunları ile ilişkilidir. İlk olarak uygun ayakkabı seçimi çok önemlidir. Ayakkabıların iyi oturması ve yeterli destek sunması gerekir. Özellikle uzun süre ayakta kalanlar için destekleyici ayakkabılar tercih edilmelidir.

Ayrıca sağlıklı bir kiloyu korumak da oldukça kritiktir. Fazla kilo topuk üzerindeki baskıyı artırarak topuk dikeni riskini yükseltebilir. Bunun yanı sıra germe ve güçlendirme egzersizleri düzenli olarak yapılmalıdır. Bu egzersizler plantar fasya ve Achilles tendonunun esnekliğini artırarak ağrıları azaltabilir.

Dikkat edilmesi gereken bir diğer konu da aşamalı aktivite artışıdır. Yeni spor aktivitelerine başlamadan önce yoğunluğun yavaşça artırılması gereklidir. Bu sayede aşırı kullanım yaralanmalarının önüne geçilebilir. Ortopedik cihaz kullanımı da önemli bir rol oynar. Piyasada bulunan iç tabanlıklar topuğa ek destek sağlayarak ağrıyı azaltabilir.

Buz tedavisi de etkili bir yöntemdir. Aktivitelerden sonra topuğa buz uygulamak iltihap ve ağrıyı hafifletir. Son olarak sağlık profesyonelleri ile düzenli kontroller yapılması da gerekmektedir. Diyabet veya geçmişte yaralanma öyküsü olanlar için bu kontroller ayak sağlığını korumada kritik öneme sahiptir.

Topuk Dikeni Ameliyatı Ve Girişimsel Radyolojik Tedavi Arasındaki Farklar

Sıkça Sorulan Sorular

Topuk dikeni tedavi edilmezse ne olur?

Topuk dikeni tedavi edilmezse zamanla artan ağrı ve iltihaplanma günlük aktiviteleri zorlaştırabilir. Bu durum yürüme ve koşma gibi ağırlık taşıyan aktivitelerde şiddetli ağrıya yol açabilir. Ayrıca topuk dikeni çevresindeki yumuşak dokuları tahriş ederek bursit veya tendinit gibi ek komplikasyonlara neden olabilir. Tedavi edilmediğinde topuk dikeni kronik hale gelerek yaşam kalitesini düşürebilir.

Topuk dikeni hangi vitamin eksikliğinden olur?

Topuk dikeni genelde ayak tabanındaki kas ve bağların aşırı zorlanmasıyla ortaya çıkan kemik çıkıntılardır. Bu durum aslında doğrudan bir vitamin eksikliğinden kaynaklanmaz ama bazı vitamin eksiklikleri topuk dikeni oluşumunu kolaylaştırabilir. Örneğin kalsiyum ve D vitamini eksikliği kemik sağlığını olumsuz etkileyerek topuk dikeni riskini artırabilir. Ayrıca magnezyum eksikliği de kalsiyum emilimini bozabilir bu da dolaylı yoldan topuk dikeni oluşumuna katkıda bulunabilir.

Topuk dikeni kırdırılır mı?

Topuk dikeni tedavisinde kullanılan *Ekstrakorporeal Şok Dalga Terapisi* (ESWT) yüksek enerjili ses dalgalarıyla yapılan cerrahi olmayan bir yöntem. Bu yöntemle topuk dikenini fiziksel olarak “kırmak” ya da “parçalamak” tam anlamıyla mümkün değil ancak vücudun kendi iyileşme sürecini harekete geçirerek iltihabı ve ağrıyı azaltıyor. Araştırmalar ESWT’nin topuk dikeni tedavisinde %75 ila %80 oranında etkili olabileceğini gösteriyor.

Başka hangi tedavi yöntemleri bulunur?

Girişimsel Radyoloji ve Alhlfoloji uzmanlarının uyguladıkları ultrason eşliğinde enjeksiyon ve radyofrekans tedavisi olgularin çoğunda semptomları gideren basit tedavilerdir. Bunun etkili olmadığı durumda embolizasyon yontemi ile sonuç alınır.

Topuk dikeni olanlar nelere dikkat etmeli?

Topuk dikeni olanlar için ağrı ve iltihaplanmayı azaltmak adına dinlenmek buz uygulamak ve düzenli esneme hareketleri yapmak önemli. Rahat ve destekleyici ayakkabılar giymek de ağrıyı hafifletebilir. Ağırlığınızı kontrol altında tutmak ayaklara binen baskıyı azaltır bu yüzden ağrıyı tetikleyen aktivitelerden kaçınmak iyi olur. Eğer ağrı devam ederse fizik tedavi, ortopedik tabanlık kullanımı veya ileri seviyede cerrahi müdahale gibi seçenekler için bir uzmana danışmak faydalı olabilir.

Topuk dikenine sıcak su iyi gelir mi?

Sıcak su topuk dikeni ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir; kan dolaşımını artırır, kasları gevşetir ve sertliği azaltır. Özellikle ayakları Epsom tuzu eklenmiş sıcak suda bekletmek kısa süreli bir rahatlama sağlayabilir. Ancak sadece sıcak su değil sıcak ve soğuk tedaviyi dönüşümlü olarak kullanmak genellikle daha etkili bulunur. Bu şekilde hem ağrı hem de iltihabı daha iyi kontrol altına almak mümkün olur.

Topuk dikeni hangi bölüm bakıyor?

Topuk dikeni tedavisinde genellikle ayak ve ayak bileği hastalıkları üzerinde uzmanlaşmış ortopedi doktorları görev alır. Bu uzmanlar topuk dikeni gibi ayak ve bilek sorunlarını teşhis edip tedavi etmede deneyimlidirler. Hastanın ihtiyacına göre hem cerrahi hem de cerrahi olmayan yöntemlerle en uygun tedavi planını oluştururlar.

Topuk dikeni kalıcı mıdır?

Topuk dikeni kemikte oluşan kalıcı bir çıkıntıdır ve kendiliğinden yok olmaz. Ağrıyı hafifletmek için fizik tedavi özel tabanlıklar veya iltihap giderici ilaçlar gibi yöntemler kullanılır ama bunlar kemiği ortadan kaldırmaz sadece semptomları azaltır. Çok şiddetli ve cerrahi olmayan tedavilere cevap vermeyen durumlarda cerrahi müdahale ile alınabilir ancak bu genelde son çare olarak düşünülür.

Topuk dikenine şişe yuvarlamak iyi gelir mi?

Topuğunuzun altına su şişesi gibi bir şey koyup yuvarlamak topuk dikeni ağrısını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu hareket ayak tabanındaki kasları ve dokuları esnetip masaj yaparak gerginliği azaltır ve ağrıyı hafifletir. Özellikle soğutulmuş bir su şişesi kullanmak iltihaplanmayı da azaltır ve rahatlatır.

Topuk dikeni hangi nedenlerle oluşur?

Topuk dikeni, ayak kasları ve bağları, özellikle plantar fasya üzerindeki uzun süreli zorlanmalar nedeniyle topuk kemiğinin alt kısmında oluşan kemik çıkıntılardır. Plantar fasyanın iltihaplanması ile karakterize edilen plantar fasiit hastalarının yaklaşık %70’inde topuk dikeni görülmektedir. Risk faktörleri arasında, topuğa aşırı yük bindiren anormal yürüme biçimleri, koşma veya zıplama gibi yüksek etkili aktiviteler, uygun olmayan ya da desteksiz ayakkabılar, obezite ve yaşlanma bulunur. Topuk dikenleri, 40 yaş üzerindeki bireylerde ve özellikle kadınlarda daha yaygındır; bu durumun ayakkabı seçimleri ile ilişkili olabileceği düşünülmektedir. Ayrıca osteoartrit ve romatoid artrit gibi rahatsızlıklar topuk dikeni görülme sıklığını artırır. Toplumun yaklaşık %15’inde topuk dikeni bulunmakla birlikte, yalnızca küçük bir kısmı ağrı ile ilişkilendirilir.

Topuk dikeninde ağrıyı hafifletmek için hangi yöntemler kullanılır?

Topuk dikeni ağrısını hafifletmek için plantar fasiyayı hedefleyen germe egzersizleri, ilk adım ağrısını kısa vadede azaltabilir; plantar fasiyayı destekleyen bantlama ağrıyı orta derecede hafifletebilir; özel tasarlanmış tabanlıklar kısa vadede faydalı olsa da diğer tedavilere üstün değildir. Odaklanmış ve radyal şok dalga terapileri ağrıyı kısa, orta ve uzun vadede azaltmada etkilidir. Avrupa’da kullanılan düşük doz radyoterapi, hastaların %73’ünde tam, %24’ünde kısmi ağrı kesici etkisi göstermiştir. Yeterli kemer desteği ve yastıklama sağlayan ayakkabılar ağrıyı hafifletebilir, lidokain içeren topikal ağrı kesici spreyler ise geçici rahatlama sağlayabilir. Uygun tedavi planı için bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Fizik tedavi topuk dikeni tedavisinde ne kadar etkilidir?

Fizik tedavi, manuel terapi, germe egzersizleri ve ortopedik tabanlık kullanımı, topuk dikeni tedavisinde eklem ve yumuşak doku kısıtlamalarını gidererek ağrıyı azaltmada ve fonksiyonu iyileştirmede etkilidir. Baldır germe ve ayak esnetme gibi belirli egzersizler, topuk dikeni kaynaklı rahatsızlığı hafifletebilir. Daha kalıcı durumlarda, ekstrakorporeal şok dalga terapisi (ESWT), ağrıyı azaltmada ve günlük işlevleri iyileştirmede olumlu sonuçlar göstermiştir. Fizik tedavi, invaziv olmayan ve etkili bir tedavi yöntemidir.

Topuk dikeni tedavi edilmezse hangi komplikasyonlara yol açar?

Tedavi edilmeyen topuk dikeni, ayağın topuk kemiğini parmaklara bağlayan dokunun iltihaplanmasıyla karakterize olan plantar fasiite yol açabilir ve bu durum topuk ağrısına ve yürümede zorluklara neden olur. Tedavi edilmezse, plantar fasya yırtıkları gelişebilir, bu da şiddetli ağrı, şişlik ve potansiyel engelliliğe yol açabilir. Ayrıca plantar fasyada iyi huylu nodüllerin oluştuğu plantar fibromatozis gelişebilir, bu da rahatsızlık yaratır ve hareketliliği etkiler. Tedavi edilmeyen topuk dikeni, yürüyüş düzeninin değişmesine yol açarak kalça, diz veya sırt ağrısına neden olabilecek telafi edici hareketlere sebep olabilir. Belirtileri yönetmek ve bu komplikasyonları önlemek için erken teşhis ve müdahale kritik öneme sahiptir.

Topuk dikenini önlemek için günlük yaşamda nelere dikkat edilmelidir?

Topuk dikeni oluşumunu önlemek için şok emici tabanlara ve uygun kavis desteğine sahip, ayağa tam oturan ayakkabılar giyin. Her fiziksel aktiviteye uygun ayakkabı seçin, egzersizden önce ısınma ve esneme hareketleri yaparak aşırı zorlanmadan kaçının. Sağlıklı bir kiloyu korumak ayaklarınızdaki stresi azaltır. Baldır germe ve plantar fasya germe gibi esneme hareketlerini düzenli olarak yapmak, esnekliği artırarak ayak sağlığını destekler.

Topuk dikeninde radyofrekans nasıl yapılır?

Radyofrekans terapisi, özellikle puls radyofrekans (PRF) ve radyofrekans termal ablasyon (RFA), topuk dikeni tedavisinde ağrı ve iltihabı azaltmak için hedef bölgeye elektrik akımları iletilerek uygulanır. 460 hastayı içeren bir çalışmada, %43’ü tek seans RF tedavisi alırken %57’si iki seans geçirmiş ve tedavi sonrası hastalar, Amerikan Ortopedik Ayak ve Ayak Bileği Derneği (AOFAS) ve Wong-Baker ağrı skorlarına göre anlamlı ağrı azalmaları bildirmiştir. Başka bir çalışmada, ESWT ve RFA’nın topuk dikeni üzerindeki etkileri karşılaştırılmış ve her iki tedavinin de ağrı, yeti kaybı ve aktivite kısıtlamalarını önemli ölçüde azalttığı, ancak ESWT’nin ağrıyı hafifletmede daha etkili olduğu, RFA’nın ise yeti kaybı ve aktivite kısıtlamalarında daha belirgin etkiler gösterdiği bulunmuştur. Ayrıca ağrılı topuk dikeni ve plantar fasiit hastalarında ultrason rehberliğinde tibial sinir PRF ile floroskopi rehberliğinde intralezyonel RFA’nın karşılaştırıldığı bir randomize klinik çalışmada, her iki grupta da 1 ve 3 ay sonrasında ağrı ve fonksiyonda anlamlı iyileşmeler görülmüş ve iki yöntem arasında belirgin bir fark bulunmamıştır. Bu sonuçlar, radyofrekans terapisinin topuk dikeni tedavisinde ağrıyı hafifletme ve fonksiyonu iyileştirme açısından etkili bir seçenek olabileceğini göstermektedir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Interventional Radiology and Neuroradiology Speaclist Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez graduated from Cerrahpaşa Medical Faculty in 1997. He completed his specialization at Istanbul Education and Research Hospital. He received training in interventional radiology and oncology in London. He founded the interventional radiology department at Istanbul Çam and Sakura City Hospital and became a professor in 2020. He holds many international awards and certificates, has over 150 scientific publications, and has been cited more than 1500 times. He is currently working at Medicana Ataköy Hospital.