Karaciğer Biyopsisi Nedir, Neden ve Nasıl Yapılır?

Karaciğer biyopsisi, karaciğer dokusundan inceleme amacıyla örnek alınan tanısal bir işlemdir. Hepatit, siroz, yağlı karaciğer hastalığı ve tümörlerin kesin tanısında kullanılır. Genellikle lokal anestezi altında yapılır ve hastalığın evresini belirlemede yüksek doğruluk sağlar.

Perkütan karaciğer biyopsisi, transjuguler biyopsi ve laparoskopik biyopsi en sık kullanılan yöntemlerdir. Perkütan yöntem minimal invaziv olup hızlı iyileşme sağlarken, transjuguler biyopsi kanama riski yüksek hastalarda güvenli bir alternatiftir.

Karaciğer biyopsisi öncesinde kan testleri ve görüntüleme yöntemleriyle hastanın durumu değerlendirilir. Ultrason eşliğinde yapılan girişim, iğnenin doğru konumlandırılmasını sağlayarak komplikasyon riskini azaltır.

Karaciğer biyopsisi sonuçları, hastalık tipinin ve şiddetinin belirlenmesi, tedavi planının oluşturulması ve hastalığın seyrinin izlenmesi açısından kritik öneme sahiptir. Doğru tanı, uygun tedaviye zamanında başlanmasını sağlar.

Yazı İçeriği

Karaciğer biyopsisi nedir?

Bu işlem karaciğerden küçük bir doku parçasının alınması sürecidir. Öncelikle hekimler karaciğerle ilgili bir problemi tespit etmek için bu yönteme başvurabilirler. Bu durumda patoloji uzmanı alınan doku örneklerini mikroskop altında inceler. Bu inceleme sayesinde;

Hastalığın varlığı,
Hastalığın tipi,
Hasarın derecesi,

gibi önemli bilgilere ulaşılır. Elde edilen bu bilgiler tedavi sürecinin yönlendirilmesinde temel teşkil eder. Ayrıca karaciğer biyopsisi sadece hastalıkların teşhisinde değil mevcut tedaviye yanıtın değerlendirilmesinde de kullanılır. Eğer karaciğer fonksiyon testleri veya görüntüleme tetkikleri normal dışı sonuçlar gösteriyorsa doktorlar biyopsiyi önerir.

Karaciğer Biyopsisi Çeşitleri Nelerdir?

Karaciğer biyopsisi, karaciğer dokusunun mikroskobik incelemesi için örnek alınması işlemidir. Karaciğer hastalıklarının tanı, evreleme ve tedaviye yanıt değerlendirmesinde kullanılır. Uygulama şekline göre başlıca biyopsi türleri şunlardır:

Perkütan Karaciğer Biyopsisi: En yaygın yöntemdir; ultrason eşliğinde, karın duvarından ince bir iğneyle karaciğere girilerek örnek alınır.
Transjuguler Karaciğer Biyopsisi: Boyun toplardamarı (vena jugularis) yoluyla girilerek karaciğer içinden biyopsi yapılır; özellikle kanama riski yüksek hastalarda tercih edilir.
Laparoskopik Karaciğer Biyopsisi: Laparoskopi (kapalı cerrahi) yöntemiyle, doğrudan gözlem altında doku örneği alınır; genellikle eş zamanlı karaciğer cerrahisiyle birlikte uygulanır.
Cerrahi (Açık) Karaciğer Biyopsisi: Nadiren başvurulan yöntemdir; karaciğer ameliyatı sırasında doğrudan doku alınır.

Hangi biyopsi tekniğinin seçileceği, hastanın klinik durumu, karaciğer hastalığının tipi ve kanama riski gibi faktörlere bağlıdır.

Karaciğer biyopsisi neden yapılır?

Karaciğer biyopsisi doktorların karaciğer hastalıklarını teşhis etmelerine ve evrelemelerine olanak tanır. Görüntüleme teknikleriyle tespit edilemeyen hastalıklar bu yöntemle açığa çıkarılır. Ayrıca mevcut tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi bu işlem sayesinde mümkün hale gelir. Karaciğer nakli yapılan hastalarda yeni organın fonksiyonlarının izlenmesi için de biyopsi önemli bir araçtır. Özellikle belirgin semptomlar göstermeyen durumlarda karaciğer biyopsisi hayati öneme sahip olabilir. İşlem aşağıdaki durumlar için sıklıkla uygulanmaktadır:

Kan testleri ve görüntüleme yöntemleriyle belirlenemeyen karaciğer sorunları,
Karaciğer hastalıklarının evrelemesi,
Tedavi planlaması için ve mevcut tedavinin etkinliğinin değerlendirilmesi,
Karaciğer nakli sonrası organın durumunun izlenmesi,
Karaciğerde kitle veya anormalliklerin saptanması,
Tekrarlayan ve açıklanamayan ateş durumlarında.

Bu durumlar karaciğer biyopsisi uygulamalarının temel nedenlerini oluşturur. Özellikle kronik hepatit otoimmün hastalıklar ve genetik bozukluklar gibi ciddi sağlık problemleri bu prosedürle daha net anlaşılabilir.

Karaciğer Biyopsisi Ne Zaman Yapılır?

Karaciğer biyopsisi çeşitli durumlar altında gerçekleştirilen bir tıbbi prosedürdür. Özellikle karaciğer içinde şüpheli kitleler saptandığında bu işlem için planlama yapılması önerilir. Hedeflenen kitleye ulaşmak amacıyla ultrason veya bilgisayarlı tomografi kılavuzluğunda gerçekleştirilen bu işlem girişimsel radyoloji uzmanı tarafından yürütülür. Ayrıca ileri derecede obezite gibi durumlarda kör biyopsi yöntemi uygulanamayabilir. Bu nedenle alternatif yöntemlerin değerlendirilmesi gerekebilir. Karaciğer biyopsisi yapılma zamanı:

Şüpheli karaciğer kitlelerinin varlığında,
Görüntüleme yöntemleriyle net bir teşhis konulamayan durumlarda,
İleri derecede obezite olan hastalar için alternatif yöntemlerin araştırılması gerektiğinde.

Karaciğer biyopsisi öncesi ve sonrası hekime sorulması gerekenler nelerdir?

Karaciğer biyopsisi öncesinde ve sonrasında hastaların hekimleriyle paylaşmaları gereken bilgiler büyük önem taşır. Özellikle alerji durumları ve varsa diğer mevcut hastalıklar hakkında detaylı bilgilendirme yapılmalıdır. İlaç kullanımı söz konusu ise bunlar hekime bildirilmelidir. Aşağıda hekime bildirilmesi gereken ilaç türleri sıralanmıştır:

Kan sulandırıcılar
Diyabet ilaçları
Anti inflamatuar ilaçlar
Diyet takviyeleri

Ayrıca pıhtılaşmayı etkileyen ilaçlar veya sakinleştiricilerle etkileşime girenler prosedür öncesinde geçici olarak bırakılabilir.

Karaciğer biyopsisi nasıl yapılır?

Karaciğer biyopsisi sırasında hasta genellikle sırt üstü pozisyonda yatırılır. İlk olarak biyopsi yapılacak bölge antiseptik bir solüsyon ile dikkatlice temizlenir. Temizleme işleminden sonra iğnenin gireceği noktada cildi uyuşturmak için lokal anestezi uygulanır. Bu aşamadan sonra iğnenin karaciğere kolayca ulaşabilmesi için deride küçük bir kesi açılır. Radyolojik yöntemlerle iğnenin yolu takip edilir ki bu işlemin güvenliğini artırır. İğne kaburga kemikleri arasından karaciğere doğru ilerletilir ve gerekli doku örnekleri alınır.

Karaciğer Biyopsisi İle İlgili Riskler Nelerdir?

Karaciğer biyopsisi sırasında deneyimli bir doktor tarafından uygulandığında işlem genelde güvenlidir. Ancak bazı durumlarda karşılaşılabilecek riskler bulunmaktadır:

Biyopsi sonrası sıklıkla görülebilen bir durum kaburga bölgesinde ve sağ omuzda oluşan ağrılardır.
Kanama karaciğer biyopsisinin ardından ortaya çıkabilecek başka bir sorundur. Her ne kadar düşük bir ihtimal olsa da göz ardı edilmemelidir.
Enfeksiyon gelişimi nadiren karşılaşılan fakat mümkün olan bir risktir.
Çok nadir vakalarda safra kesesi ya da çevre dokular hasar görebilir. Bu durumlar işlem öncesi yapılan ultrason kontrolü ile minimize edilmeye çalışılmaktadır.

Transjuguler biyopsi uygulanan hastalarda ise:

Kateterin yerleştiği bölgede kan birikmesi gözlenebilir.
Ayrıca bu prosedür bazen sinirleri etkileyebilir ve bu da geçici sarkık göz kapağı gibi nörolojik etkilere yol açabilir.

Karaciğer Biyopsisi Sonrası Ne Olur?

Karaciğer biyopsisi sonrası hasta için izlenmesi gereken adımlar belirginleştirilmiştir. İşlem sonrası biyopsi bölgesinde ve bazen omuzda ağrı hissedilebilir. Bu ağrı basit ağrı kesicilerle hafifletilebilir. Hasta için kompres uygulaması önerilir ve istirahat etmesi sağlanır. Ayrıca hasta sürekli olarak gözetim altında tutulur:

Kan basıncı ve nabız düzenli olarak kontrol edilir.
Kanama riskini değerlendirmek için gerekli durumlarda kontrol ultrasonu yapılır.
Hasta taburcu oluncaya kadar belirli aralıklarla kan testlerine tabi tutulur.

Eğer sedasyon altında biyopsi gerçekleştirilmişse hasta 12 saat boyunca yalnız bırakılmamalıdır. Bu süre zarfında hasta şu faaliyetlerden kaçınmalıdır:

Araç kullanmak,
Mutfak işleri gibi günlük aktiviteler.

İşlem sonrası ilk iki gün boyunca dinlenmek ve ağır kaldırmaktan kaçınmak özellikle önemlidir.

Karaciğer biyopsisinin avantajları nelerdir?

Aşağıda karaciğer biyopsisinin başlıca avantajları sıralanmıştır:

Hastalığın doğru teşhis edilmesini sağlar.
Tedavi sürecini şekillendirir.
Hastalığın şiddetini ve yayılma durumunu netleştirir.
Hastanın tedaviye verdiği yanıtın değerlendirilmesine olanak tanır.

Karaciğer biyopsisi türleri nelerdir?

Karaciğer biyopsisi hastalıkların teşhisi ve tedavi süreçlerinin yönetiminde temel bir yöntem olarak üç farklı teknikle gerçekleştirilir. Her bir yöntem özel durumlar ve hastanın sağlık durumuna göre tercih edilir.

Perkütan biyopsi karaciğerden doku örneği almak için en sık kullanılan yöntemdir. Bu teknikle cilt üzerinden doğrudan bir iğne ile karaciğere ulaşılır. İşlem sırasında ultrason veya BT kullanılarak dokunun doğru yerinden örnek alınması sağlanır.

Transjuguler biyopsi ise özellikle karın bölgesinde sıvı birikimi olan hastalar için uygundur. Bu yöntemde boyundaki juguler vene bir iğne ile girilir ve karaciğere damarlar aracılığıyla ulaşılır. Bu şekilde karın içinde sıvı içinde yüzen karaciğerde kanama ihtimali azalır.

Cerrahi biyopsi genellikle başka bir cerrahi işlem sırasında uygulanır. Eğer hasta zaten bir ameliyat geçiriyorsa bu sırada karaciğerden de örnek alınabilir.

Biyopside hasta uyutulur mu?

Karaciğer biyopsisi sırasında sedasyonun uygulanıp uygulanmayacağı işlemin türüne bağlı olarak değişir. Genellikle standart kör biyopsi sırasında hasta bilinçli kalır ve sadece lokal anestezi uygulanır. Bu işlem sırasında hasta nefesini kontrol etmesi gereken durumlarla karşılaşabilir. Örneğin doktor tarafından nefes alıp vermesi veya nefesini tutması istenebilir.

Hedef Biyopsi:

Genellikle ultrason veya BT rehberliğinde yapılır.
Belirli bir lezyona doğru yönlendirilen iğne ile gerçekleştirilir.
Bu tür biyopsilerde sedasyon daha yaygındır.

Sıkça Sorulan Sorular

Karaciğer biyopsisi kaç dakika sürer?

Karaciğer biyopsisi işlemi genellikle 15 dakika sürer. Öncelikle lokal anestezi uygulanır ve bu işlem sonrasında asıl biyopsi işlemi başlar. Deride açılan küçük bir delik yardımıyla yapılan biyopsi 3-4 dakika içinde tamamlanır. Dolayısıyla hastanın işlem için ayırması gereken süre hazırlık ve tamamlama süreleri dahil toplamda yaklaşık 15 dakikadır.

Karaciğer biyopsisi acıtır mı?

Karaciğer biyopsisi sırasında hafif sedasyon uygulandığı için genellikle acı hissedilmez. Ancak işlem sonrasında bazı kişiler işlem yapılan bölgede ve sağ omuzda hafif ağrılar rapor edebilir. Bu ağrılar çoğunlukla basit ağrı kesicilerle tedavi edilebilir ve birkaç gün içinde geçer. Dolayısıyla karaciğer biyopsisi yönetilen sedasyon ve sonrasında alınabilecek basit önlemlerle genellikle acısız bir işlem olarak kabul edilir.

Karaciğer biyopsisi sonrası nelere dikkat edilmeli?

Karaciğer biyopsisi sonrasında hasta işlemi takiben iki saat boyunca sıvı tüketmeye başlayabilir. Dört saat sonra ise çeşitli yiyecekleri yemeye devam edebilir. Öte yandan hastanın yirmi dört saat süresince ağır fiziksel aktivitelerden kaçınması önemlidir. Bu süre zarfında vücut için zorlayıcı olabilecek ağır işler yapılmamalıdır. Bu tedbirler işlemin ardından komplikasyon riskini azaltmaya yardımcı olur ve hastanın hızla toparlanmasını destekler.

Karaciğer biyopsiden sonra yemek yenir mi?

Karaciğer biyopsisi yapıldıktan sonra hasta ilk iki saat boyunca sıvı alımıyla başlayabilir. Bu süre zarfında su gibi basit içecekler tüketmek mümkündür. İlk iki saatin sonunda ise hasta yavaş yavaş normal diyetine dönebilir. Özellikle dört saat geçtikten sonra sağlık durumunun elverdiği ölçüde katı gıdaları da dahil ederek normal beslenme düzenine geri dönmesi önerilir. Dolayısıyla biyopsi sonrası dört saatlik bir süreçten sonra yemek yeme işlemine başlanabilir. Bu süreçte hasta kendini rahat hissettiği takdirde öğünlerine devam etmesi genellikle güvenlidir.

Karaciğer biyopsisi hangi pozisyonda yapılır?

Karaciğer biyopsisi genellikle sırtüstü pozisyonda gerçekleştirilir. Hastanın rahat bir şekilde yatması sağlanarak prosedür için uygun ortam hazırlanır. Bu pozisyon doktorun karaciğere erişimini kolaylaştırır ve ultrason eşliğinde doğru noktadan doku örneği alınmasına olanak tanır. Ayrıca bu pozisyon işlem sırasında hasta güvenliğinin artırılmasına yardımcı olur. Dolayısıyla karaciğer biyopsisi sırasında sırtüstü yatmak hem doktor hem de hasta için en uygun pozisyon olarak kabul edilir.

Karaciğer patoloji sonucu kaç günde çıkar?

Karaciğer patoloji sonucunun elde edilmesi incelenen dokunun özelliklerine ve şüphelenilen hastalığın karmaşıklığına bağlı olarak değişkenlik gösterir. Genellikle karaciğer patolojisi sonuçlarının çıkması için gereken süre ek testlerin istenip istenmemesine bağlı olarak iki ila on gün arasında sürmektedir. Dolayısıyla hastalar ve doktorlar kesin tanıyı belirlemek amacıyla bu zaman diliminde sonuçları beklemek durumundadır. Bu süreçte elde edilecek sonuçlar hastanın tedavi yönlendirmesinde kritik bir rol oynar.

Ek Kaynaklar ve Dökümanlar

https://ozgurkilickesmez.com/wp-content/uploads/2024/07/Guidelines-on-the-use-of-liver-biopsy-in-clinical.pdf

https://ozgurkilickesmez.com/wp-content/uploads/2024/07/Liver-Biopsy.pdf

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji ve Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimini İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu ve 2020 yılında profesör oldu. Çok sayıda uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olan Kılıçkesmez’in 150’den fazla bilimsel yayını bulunmakta ve 1500’den fazla atıf almıştır. Halen Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.