Bel Fıtığı Ne Zaman Ameliyat Gerektirir?

Bel fıtığı teşhisi, pek çok kişi için endişe verici bir dönemin başlangıcıdır. Akla hemen “Acaba ameliyat olmam gerekecek mi?” sorusu gelir. Bu endişe son derece doğaldır. Ancak bu yolculuğun başında bilmeniz gereken en önemli ve rahatlatıcı bilgi şudur: Teşhis konulan bel fıtıklarının ezici bir çoğunluğu ameliyat gerektirmez. Tedaviye giden yolu belirleyen şey, MR raporunuzda yazan fıtığın milimetrik boyutu değil o fıtığın sizin bedeninize ve ruhunuza ne yaptığı, yani günlük hayatınızı ne kadar etkilediğidir.

Bel fıtığı vücudun kendi kendine iyileşme gücüyle geçebilir mi?

Evet, kesinlikle geçebilir. Vücudumuz, sandığımızdan çok daha akıllı ve onarım gücü yüksek bir mekanizmadır. Omurlarımızın arasındaki diskleri, içi jöleli bir lokma tatlısı gibi düşünebilirsiniz; dışı biraz daha sert, içi ise yumuşak ve su dolu bir yastıkçıktır. Bel fıtığı, bu yastıkçığın dış katmanının yıpranmasıyla içindeki jölemsi kısmın dışarıya, yani sinirlerin bulunduğu kanala doğru taşmasıdır.

İşte bu noktada vücudun muhteşem savunma sistemi devreye girer. Bağışıklık sistemimiz, dışarı taşan bu disk parçasını ait olmadığı bir yerde duran bir “yabancı” olarak algılar ve hemen bir temizlik operasyonu başlatır. Bölgeye gelen özel hücreler, bu fıtıklaşmış dokuyu yavaş yavaş parçalamaya ve adeta eriterek ortadan kaldırmaya çalışır. Aynı zamanda, fıtıklaşan parçanın yapısındaki su zamanla kaybolur. Susuz kalan parça büzüşür, küçülür ve sinire yaptığı baskı azalır. Tıpta “spontan rezorpsiyon” dediğimiz bu doğal iyileşme süreci, vücudun kendi fıtığını kendi kendine tedavi etmesidir.

Bu sihirli süreç bir gecede olmaz. Genellikle en aktif olduğu dönem, şikayetlerin başlamasından sonraki ilk 6 hafta ile 6 ay arasıdır. Bu yüzden acil bir durum söz konusu değilse, hekimler hemen bıçak altına yatmanızı önermek yerine, vücudunuza kendini onarması için zaman tanımayı tercih eder. Bu bekleme süreci, boş bir bekleyiş değildir. Aksine, doğru tedavilerle ağrıyı kontrol altına alarak ve vücudun onarım mekanizmalarını destekleyerek geçirilen kıymetli bir zamandır.

Bel fıtığı tedavisinde ameliyattan önce hangi seçenekler değerlendirilmelidir?

Bel fıtığı tedavisini bir merdivene benzetebiliriz. Herkes en alt basamaktan başlar ve ancak o basamaktaki yöntemler yetersiz kalırsa bir üste çıkar. Ameliyat, bu merdivenin en tepesindeki son basamaktır ve pek çok hasta o basamağa hiç çıkmadan iyileşir. İşte ameliyata gelmeden önce çıkılması gereken basamaklar:

İlk Basamak: Dinlenme, Hareket ve İlaçlar

Fıtığın en şiddetli olduğu ilk birkaç gün, ağrıyı tetikleyen hareketlerden kaçınmak önemlidir. Ancak bu günlerce yatağa bağlı kalmak anlamına gelmemeli. Uzun süreli hareketsizlik kasları zayıflatır ve kan dolaşımını yavaşlatarak iyileşmeyi geciktirir. Önemli olan “akıllıca hareket etmektir”. Vücudunuzu dinleyerek, ağrınızı artırmayan nazik aktivitelerle günlük hayata dönmeye çalışmalısınız. Bu dönemde hekiminiz, fıtığın sinir çevresinde yarattığı yangıyı (enflamasyonu) söndürmek ve ağrınızı dindirmek için anti-enflamatuar ilaçlar ve ağrı kesiciler reçete edebilir. Özellikle bacağa yayılan yanıcı, elektrik çarpması gibi ağrılar için farklı türde ilaçlar da tedaviye eklenebilir.

İkinci Basamak: Fizik Tedavi

İlaçlarla akut alevli dönem kontrol altına alındıktan sonra, fizik tedavi süreci başlar. Fizik tedavi, sadece mevcut ağrıyı gidermekle kalmaz, aynı zamanda omurganızın gelecekteki sağlığını korumak için bir yatırım gibidir. Profesyonel bir fizyoterapist eşliğinde yapılan programın temel hedefleri şunlardır:

• Omurgayı destekleyen korse kaslarını (karın ve sırt) güçlendirmek
• Bel ve bacaklardaki kas gerginliğini azaltmak
• Vücut esnekliğini artırmak
• Günlük yaşamda doğru duruş ve hareket alışkanlıkları kazandırmak

Üçüncü Basamak: Görüntüleme Altında Yapılan Enjeksiyonlar

Eğer ilk iki basamaktaki tedavilere rağmen bacağa yayılan ağrınız bir türlü kontrol altına alınamıyorsa, merdivenin bir üst basamağına çıkma zamanı gelmiş demektir. Bu aşamada, sorunun tam kalbine, yani fıtığın sinire dokunduğu noktaya doğrudan müdahale eden “nokta atışı” tedaviler devreye girer. Girişimsel Radyoloji uzmanları tarafından, floroskopi gibi gelişmiş röntgen cihazları altında yapılan bu tedaviler, milimetrik bir hassasiyetle uygulanır.

En sık kullanılan yöntem epidural steroid enjeksiyonudur. Bu işlemde, çok ince bir iğne ile fıtığın sinire baskı yaptığı ve enflamasyonun en yoğun olduğu bölgeye ulaşılır. Buraya, yangıyı çok güçlü bir şekilde baskılayan bir ilaç (kortizon) verilir. Bu ilaç, bölgedeki kimyasal reaksiyonları durdurur, ödemi çözer ve sinirin rahatlamasını sağlar. Bu enjeksiyonlar, ağrı-yangı kısır döngüsünü kırarak hastanın hızla rahatlamasına, fizik tedaviye daha rahat devam etmesine ve çoğu zaman ameliyattan kurtulmasına olanak tanır. Başarılı bir enjeksiyon tedavisi, konservatif tedavinin gücünü gösterirken, yanıt alınamaması durumu ise artık daha ileri tedavi seçeneklerini düşünme vaktinin geldiğinin bir işareti olabilir.

Bel fıtığında acil ameliyat gerektiren “kırmızı bayrak” belirtileri nelerdir?

Her ne kadar bel fıtığı süreci genellikle sakin ve yönetilebilir olsa da bazı nadir durumlar vardır ki bunlar adeta “yangın alarmı” gibidir. Tıpta “kırmızı bayrak” olarak adlandırdığımız bu belirtiler fıtığın omurilik kanalındaki sinirlere çok ciddi baskı yaptığını ve kalıcı hasar riski taşıdığını gösterir. Bu belirtilerden herhangi birini fark ettiğinizde, vakit kaybetmeden, gece veya gündüz demeden derhal bir hastanenin acil servisine başvurmanız hayati önem taşır.

Bu acil durumlardan en bilineni Kauda Equina Sendromu’dur. Omuriliğimiz belimizin alt kısımlarında sonlanır ve oradan aşağıya bacaklarımızın, idrar torbamızın ve bağırsaklarımızın kontrolünü sağlayan bir sinir demeti uzanır. Bu demet, şekli nedeniyle Latince “at kuyruğu” (Kauda Equina) olarak adlandırılır. Çok büyük bir fıtık bu sinir demetini aniden sıkıştırırsa, fonksiyonları hızla bozulmaya başlar.

Kauda Equina Sendromu’nun alarm veren belirtileri şunlardır:

• İdrar yapmada zorlanma veya idrarı tutamama
• Büyük tuvaleti tutamama
• Apış arasında, makat çevresinde veya kalçalarda his kaybı (eyer bölgesi anestezisi)
• Her iki bacakta aniden başlayan ve yürümenizi zorlaştıran belirgin güçsüzlük
• Cinsel işlevlerde ani bozulma

Bir diğer kırmızı bayrak durumu ise ilerleyici güç kaybıdır. Bu zamanla kötüleşen bir kas zayıflığıdır. Örneğin bugün topuğunuzun üzerinde zorlanarak da olsa yürüyebiliyorken, birkaç gün sonra ayak bileğinizi hiç yukarı çekemediğinizi fark etmenizdir. En sık görülen şekli “düşük ayak” tablosudur; kişi ayağını yerden kaldıramaz ve yürürken ayağını sürükler.

• İlerleyici güç kaybının tipik belirtileri.
• Ayak bileğini ve parmakları yukarı çekememe (düşük ayak)
• Parmak ucunda duramama veya zıplayamama
• Dizleri bükmede veya düzleştirmede belirgin zorluk
• Yürürken bacağın boşalması hissi

Bu kırmızı bayrak belirtileri, sinirlerin “imdat” çığlığıdır. Bu çığlık duyulmazsa, sinirlerdeki hasar kalıcı hale gelebilir. Bu nedenle bu belirtiler pazarlık kabul etmeyen, mutlak ve acil cerrahi gerektiren durumlardır.

Bel fıtığı için “artık ameliyatlık oldum” kararı hangi durumlarda verilir?

Acil durumlar dışında, ameliyat kararı bir gecede alınmaz. Bu bir sürecin sonunda, hasta ve hekimin birlikte vardığı bir karardır. Bu kararı verdiren şey, MR’daki fıtığın büyüklüğünden çok, o fıtığın hastanın hayatında yarattığı tahribattır. “Artık bıçak kemiğe dayandı” dedirten bu durum göreceli ameliyat gerekliliği olarak tanımlanır.

Bu noktaya gelindiğini gösteren temel kriterler vardır:

• Dayanılmaz ve geçmeyen bacak ağrısı (siyatik)
• Günlük yaşam aktivitelerinde ciddi kısıtlanma
• En az 6-12 haftalık düzenli tedaviye yanıtsızlık
• Hayat kalitesinde belirgin ve sürekli düşüş
• İlerleyici olmasa da yaşamı etkileyen sabit güç kaybı

Eğer bir kişi, yukarıda bahsettiğimiz tüm ameliyat dışı tedavi yöntemlerini (ilaç, fizik tedavi, enjeksiyonlar) düzenli bir şekilde denemesine rağmen haftalar, hatta aylar boyunca hayatını esir alan bu şikayetlerden kurtulamıyorsa, işte o zaman ameliyat masası bir seçenek olarak gündeme gelir. Buradaki amaç hastayı bir an önce acıdan kurtarıp fonksiyonel yaşamına geri döndürmektir. Bu artık vücudun kendi onarım gücünün yetersiz kaldığı ve dışarıdan bir müdahalenin gerekli hale geldiği noktadır.

Ameliyatsız bel fıtığı tedavisi mümkün müdür ve nasıl yapılır?

Evet, günümüz tıp teknolojisi sayesinde, özellikle belirli tip fıtıklarda, cerrahiye harika bir alternatif sunan, “ameliyatsız” olarak nitelendirilen tedaviler mevcuttur. Bu yöntemler genel anestezi, neşter kesisi, dikiş gibi cerrahi süreçleri içermez. Bunun yerine, iğne deliği kadar küçük bir girişten, görüntüleme teknolojileri rehberliğinde doğrudan fıtığın kalbine ulaşarak tedavi gerçekleştirilir.

Bu minimal invaziv (yani vücuda en az müdahaleyi yapan) tedavilerin (nükleoplasti) en önemli hedefi, “patlamamış” fıtıklardır. Fıtıklaşan diskin dış kapsülü hala sağlamsa, yani içindeki jölemsi madde dışarıya tamamen dağılmamışsa, bu yöntemler son derece başarılıdır. Amaç bu kapalı sistemin içindeki basıncı düşürerek veya hacmi küçülterek, fıtığın sinire yaptığı baskıyı ortadan kaldırmaktır. Arabanızın lastiğinin havasını biraz indirdiğinizde lastiğin yanaklarının nasıl içeri çekildiğini düşünün; bu tedaviler de benzer bir prensiple çalışarak fıtığın geri çekilmesini sağlar. Bu alandaki en popüler ve kanıta dayalı yöntemlerin başında Ozon Nükleoliz (Ozonla Fıtık Tedavisi) ve Lazerle Fıtık Tedavisi (PLDD) gelmektedir.

Ozonla bel fıtığı tedavisi (Ozon Nükleoliz) kimler için uygundur?

Ozonla fıtık tedavisi, son yıllarda güvenliği ve yüksek başarı oranları ile öne çıkan, devrim niteliğinde bir ameliyatsız tedavi yöntemidir. İşlem steril ameliyathane ortamında, hasta uyanıkken ve konforlu bir şekilde sohbet ederken gerçekleştirilir. Tedavi edilecek bölge lokal anestezi ile uyuşturulduktan sonra, Girişimsel Radyoloji uzmanı, floroskopi veya tomografi gibi gelişmiş görüntüleme sistemlerini bir yol haritası gibi kullanarak, incecik bir iğne ile fıtıklaşmış diskin tam merkezine ulaşır. Bu noktaya, özel olarak hazırlanmış medikal dereceli oksijen-ozon gazı karışımı enjekte edilir.

Ozon gazının diske enjekte edildiğinde üç temel etkisi vardır. Birincisi ve en önemlisi, diskin içindeki suyu tutan moleküler zincirleri kırarak fıtığın su kaybetmesini ve büzüşerek küçülmesini sağlamasıdır. Hacmi küçülen fıtık, sinir üzerindeki mekanik baskıdan kurtulur. İkincisi, ozonun çok güçlü bir anti-enflamatuar (yangı giderici) etkisinin olmasıdır. Sinir çevresindeki ödemi ve ağrıya yol açan kimyasal maddeleri temizler. Üçüncüsü ise doğrudan ağrı kesici bir etki göstererek hastanın hızla rahatlamasını sağlamasıdır.

Ozon tedavisinin başarısı için en kritik faktör doğru hasta seçimidir. Bu tedavi herkes için sihirli bir değnek değildir, ancak doğru adaylarda sonuçları mükemmeldir.

Ozon tedavisi için ideal hasta profili şunları içerir:

• MR görüntülerinde fıtığın patlamamış olması (protrüzyon veya bulging)
• Bel ağrısından ziyade, bacağa yayılan siyatik ağrısının ön planda olması
• İlaç, fizik tedavi, enjeksiyon gibi diğer yöntemlerden yeterli faydayı görmemiş olmak
• Acil ameliyat gerektiren “kırmızı bayrak” belirtilerinin bulunmaması
• Omurga kanalında ileri derecede darlık veya omurga kayması gibi ek ciddi sorunların olmaması

Bilimsel çalışmalar doğru seçilmiş bu hasta grubunda ozon tedavisinin uzun dönem başarı oranlarının, altın standart kabul edilen mikrodiskektomi ameliyatı ile neredeyse aynı olduğunu göstermektedir. Üstelik bunu, cerrahinin risklerini (enfeksiyon, anestezi komplikasyonları, uzun iyileşme süreci) taşımadan yapar. Hastanın hastanede yatması gerekmez, işlem sonrası birkaç saat gözlemin ardından evine gidebilir ve birkaç gün içinde günlük yaşamına dönebilir.

Lazerle bel fıtığı tedavisi (PLDD) ve ozon tedavisi arasındaki farklar nelerdir?

Lazerle fıtık tedavisi de ozon gibi, iğne deliğinden yapılan bir başka modern ve ameliyatsız yöntemdir. Çalışma prensibi biraz daha farklıdır. Yine görüntüleme rehberliğinde, özel bir iğne ile diskin merkezine girilir. Bu iğnenin içinden, saç teli kadar ince bir lazer fiberi diskin içine ilerletilir. Lazer enerjisi aktive edildiğinde, diskin merkezindeki jölemsi dokunun çok küçük bir miktarını (bir damladan daha az) anında buharlaştırır. Bu küçük buharlaşma, kapalı bir kap gibi olan diskin içindeki basıncı ani ve belirgin bir şekilde düşürür. Basıncı düşen disk, dışarıya doğru yaptığı bombeyi içeri çeker ve sinir üzerindeki baskı ortadan kalkar.

Her iki yöntem de patlamamış fıtıklarda etkili ve cerrahiye göre önemli avantajlar sunsa da aralarında bazı kritik farklar vardır. Bir hasta olarak bu farkları bilmek, en doğru kararı vermenize yardımcı olur.

İki yöntem arasındaki temel farklar şunlardır:

• Tekrar Ameliyat Riski: Bu en önemli farktır. Bilimsel çalışmalar lazer tedavisi gören hastalarda, ozon tedavisi görenlere kıyasla, ilerleyen zamanlarda şikayetlerin tekrarlama ve yeniden bir cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyma oranının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Lazerle tedavi edilen hastaların neredeyse yarısı, ilerleyen yıllarda tekrar ameliyat masasına yatmak zorunda kalabilirken, ozon tedavisinde bu oran çok daha düşüktür.
• Komplikasyon Profili: Ozon gazının doğal mikrop öldürücü özelliği sayesinde, ozon tedavisi sonrası diskitis (disk enfeksiyonu) riski neredeyse sıfırdır. Lazer tedavisinde ise, nadir de olsa, işlem sonrası enfeksiyon bildirilmiştir.
• Etki Mekanizması: Lazer, ısı enerjisiyle buharlaştırma yaparken, ozon kimyasal bir reaksiyonla diskin yapısını değiştirerek hacim küçültür ve aynı zamanda güçlü bir anti-enflamatuar etki gösterir.

Bu veriler ışığında, her iki yöntem de geçerli olmakla birlikte patlamamış bir bel fıtığının ameliyatsız tedavisinde, daha düşük tekrar ameliyat riski ve daha üstün güvenlik profili nedeniyle ozon nükleoliz genellikle bir adım önde kabul edilir.

Farklı bel fıtığı tedavi yöntemlerinin karşılaştırması nasıldır?

Tedavi seçenekleri arasında kaybolmamanız için, en sık kullanılan dört ana yöntemi, avantajları ve dezavantajlarıyla birlikte net bir şekilde karşılaştıralım.

Açık Mikrodiskektomi (Klasik Cerrahi)

Bu yöntem yıllardır bel fıtığı cerrahisinin “altın standardı” olarak kabul edilir. Küçük bir kesi ile fıtığın olduğu bölgeye ulaşılır, mikroskop altında sinire bası yapan fıtık parçası cerrah tarafından doğrudan görülerek temizlenir.

Avantajları şunlardır:

• Patlamış, parçalanmış, kanala düşmüş her tür fıtıkta etkilidir
• Yüksek başarı oranına sahiptir
• Acil durumlarda hayat kurtarıcıdır

Dezavantajları ise şunlardır:

• Genel anestezi gerektirir
• Hastanede birkaç gün yatış gerektirir
• İyileşme süresi haftalar, hatta aylar sürebilir
• Cerrahiye bağlı enfeksiyon, kanama, sinir hasarı ve yapışıklık gibi riskler taşır

Endoskopik Diskektomi (Kapalı Cerrahi)

Bu açık cerrahiye daha modern bir alternatiftir. Yaklaşık 1 cm’lik bir kesiden, ucunda kamera olan ince bir tüp (endoskop) ile fıtık bölgesine girilir. Cerrah, ekrandan gördüğü görüntüye göre fıtığı temizler.

Avantajları şunlardır:

• Kas ve doku hasarı daha azdır
• Hastanede kalış süresi daha kısadır
• İşe ve normal hayata dönüş daha hızlıdır
• Kozmetik olarak daha iyi sonuç verir

Dezavantajları ise şunlardır:

• Açık cerrahi ile benzer komplikasyon risklerine sahiptir
• Teknik olarak daha zor bir yöntemdir
• Bazen fıtığın tamamının temizlenmesi zor olabilir

Ozon Nükleoliz (Ameliyatsız Tedavi)

İğne deliğinden, görüntüleme altında fıtıklaşmış diskin içine ozon gazı enjekte edilmesidir.

Avantajları şunlardır:

• Kesi, dikiş, genel anestezi yoktur
• Hastanede yatış gerektirmez
• İyileşme süresi sadece birkaç gündür
• Komplikasyon riski yok denecek kadar azdır (<%0.1)
• Doğru hastada cerrahi kadar etkilidir

Dezavantajları ise şunlardır:

• Sadece patlamamış fıtıklarda etkilidir
• Patlamış, parçalanmış fıtıklarda işe yaramaz

Lazerle Fıtık Tedavisi (PLDD – Ameliyatsız Tedavi)

İğne deliğinden diskin içine lazer fiberi yerleştirilerek fıtığın buharlaştırılmasıdır.

Avantajları şunlardır:

• Ozon gibi minimal invazivdir
• Hızlı iyileşme sunar
• Genel anestezi gerektirmez

Dezavantajları ise şunlardır:

Ozona göre tekrar ameliyat gerektirme riski belirgin şekilde daha yüksektir

• Nadir de olsa enfeksiyon riski taşır
• Sadece patlamamış fıtıklarda etkilidir

Bel fıtığı için bana en uygun tedaviyi nasıl seçebilirim?

Tüm bu bilgilerin ışığında, sıra en önemli soruya geldi: “Peki, benim için doğru yol hangisi?” Bu sorunun cevabı, bir yol haritası izleyerek bulunabilir. Bu haritayı, hekiminizle birlikte sizin özel durumunuza göre çizmelisiniz.

• İlk Kavşak: Aciliyet Değerlendirmesi

Her şeyden önce, bir “kırmızı bayrak” durumunun olup olmadığını netleştirmelisiniz. İdrar-dışkı kontrolünde bir sorun, apış arasında his kaybı veya bacaklarda aniden başlayıp hızla kötüleşen bir güçsüzlük var mı? Cevabınız “evet” ise, başka bir yol yoktur; en kısa sürede bir hastaneye başvurmalı ve acil cerrahi için değerlendirilmelisiniz. Eğer cevabınız “hayır” ise, yol haritasında güvenle ilerleyebilirsiniz.

• İkinci Kavşak: Konservatif Tedaviye Verilen Yanıt

Bu kavşakta kendinize dürüstçe sormalısınız: “Ameliyat dışı tedavileri gerçekten denedim mi?” En az 6-8 hafta boyunca düzenli ilaç kullanımı, fizik tedavi seansları ve yaşam tarzı değişikliklerine rağmen hayat kaliteniz hala çok düşük ve ağrılarınız dayanılmaz düzeyde mi? Eğer “evet, denedim ama olmadı” diyorsanız, bir sonraki kavşağa geçme zamanı gelmiştir. Eğer bu süreci tamamlamadıysanız, belki de epidural enjeksiyon gibi bir yöntemle konservatif tedaviye bir şans daha vermek doğru olabilir.

Üçüncü ve En Kritik Kavşak: MR Görüntünüz Ne Söylüyor?

Bu yolun en keskin ayrımıdır. Elinizdeki MR raporu ve görüntüleri, fıtığınızın karakterini ortaya koyar. Fıtığınız, dış kapsülü sağlam, sadece bir kabarıklık şeklinde mi (protrüzyon)? Yoksa o kapsül yırtılmış ve içindeki parça dışarıya tamamen fırlamış, hatta belki de kopup kanalda serbestçe gezen bir parça haline mi gelmiş (ekstrüzyon/sekestrasyon)?

Eğer fıtığınız patlamış/parçalanmış ise, yolunuz cerrahiye çıkar. Bu durumda sizin için en doğru seçenekler açık veya kapalı (endoskopik) ameliyattır.

Eğer fıtığınız patlamamış ise, şanslısınız! Çünkü sizin için ameliyatsız, konforlu ve çok etkili bir yol var: Ozon Nükleoliz. Bu durumda bir Girişimsel Radyoloji uzmanıyla görüşerek bu modern tedavi yönteminin sizin için uygun olup olmadığını değerlendirmeniz en mantıklı adım olacaktır.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji ve Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimini İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu ve 2020 yılında profesör oldu. Çok sayıda uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olan Kılıçkesmez’in 150’den fazla bilimsel yayını bulunmakta ve 1500’den fazla atıf almıştır. Halen Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.