Tiroid hastaları için beslenme, hormon üretimini destekleyici şekilde planlanmalıdır. İyot, selenyum ve çinko açısından dengeli beslenme önemlidir. Fazla iyot alımından kaçınılmalıdır.

Tiroid hastalarında iyot kaynakları arasında deniz ürünleri, süt, yumurta ve iyotlu tuz bulunur. Kontrollü tüketim tiroid fonksiyonlarını dengede tutar.

Tiroid hastalarında guatrojenik gıdalar çiğ tüketildiğinde hormon sentezini baskılayabilir. Pişirme işlemi bu etkileri azaltır. Dengeli bir diyet tercih edilmelidir.

Tiroid hastaları diyetlerini ilaç kullanımı ile uyumlu şekilde düzenlemeli, lif, protein ve sağlıklı yağ dengesini sağlamalıdır. Kafein sınırlandırılmalı, su tüketimi artırılmalıdır.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji / Girişimsel Nöroradyoloji

Prof. Dr. Kılıçkesmez, Türk Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Türk Girişimsel Radyoloji Yeterlilik Belgesi, Strok (inme) tedavisi sertifikasyonu ve Avrupa Girişimsel Radyoloji Boardu (EBIR) sahibidir. Akademik geçmişinde, 2008 yılında Siemens Radyoloji Birincilik Ödülü’nü kazanmıştır.

Özgeçmiş Ödüller Yorumlar

Özgeçmiş Makaleler

Ödüller Yorumlar

Tiroid Hastaları Hangi Besinlerden Kaçınmalı?

Tiroid hastaları özellikle iyot alımını dikkatle yönetmeli ve aşırı iyot içeren gıdalardan uzak durmalıdır. Aşırı iyot hem hipotiroidizm hem de hipertiroidizm için risk oluşturabilir ve hormon dengesini bozabilir. İyot alımını artıran bazı yiyecekler ve takviyeler bu yüzden dikkatle tüketilmelidir. İşte kaçınılması gereken bazı gıdalar ve takviyeler:

• Bu tür yiyecekler yüksek miktarda iyot içerir ve sürekli tüketim durumunda tiroid dengesini olumsuz etkileyebilir. Özellikle kalp takviyeleri iyot seviyesini çok yükselterek tiroid hormon seviyelerini aşırı derecede artırabilir.
• Gelişmiş ülkelerde iyotlu tuz sayesinde iyot eksikliği nadirdir. Bu nedenle ekstra iyot takviyeleri almak genellikle gereksizdir. Aksine fazla iyot alımı hem hipotiroid hem de hipertiroid durumlarını daha da kötüleştirebilir.
• Brokoli, lahana ve karnabahar gibi sebzeler özellikle çiğ olarak tüketildiğinde iyot emilimini azaltabilir. Bu tür sebzeler büyük miktarlarda çiğ yenildiğinde tiroid fonksiyonlarını etkileyebilir ancak pişirilmiş ve ölçülü tüketim genellikle güvenlidir.

Aşırı iyot alımı tiroid hastalıklarını kötüleştirebilir ve otoimmün sorunlara yol açabilir. Özellikle Hashimoto veya Graves hastalığına yatkın kişiler iyot açısından zengin yiyecekleri kontrollü tüketmelidir. Bu gıdaların etkisi göz önünde bulundurulmalı ve doktor tavsiyesi alınarak tüketim miktarına özen gösterilmelidir.

Turpgiller Ailesine Ait Sebzeler Tiroid Hastaları için Zararlı mı?

Turpgiller ailesine ait sebzeler tiroid hastaları için bazı durumlarda dikkatle tüketilmesi gereken besinlerdir. Bu sebzeler iyot emilimini engelleyebilen guatrojen adı verilen bileşenler içerir bu da tiroid hormonlarının üretimini etkileyebilir. Ancak doğru yöntemlerle tüketildiklerinde çoğu insan için ciddi bir risk oluşturmazlar.

Turpgil sebzelerin tiroid dostu bir şekilde tüketilmesi için öneriler ş3unlardır:

• Sebzeleri Pişirin: Çiğ tüketilen turpgillerdeki guatrojenik bileşenler pişirme işlemi sırasında büyük ölçüde parçalanır. Buharda pişirme haşlama veya mikrodalgada ısıtma gibi yöntemler guatrojenleri azaltırken besin değerlerinin çoğunu korur.
• Ölçülü Tüketin: Turpgil sebzeleri makul miktarlarda tüketmek genellikle güvenlidir. Tiroid sorunu olan kişiler bu sebzeleri tamamen kesmek zorunda kalmazlar ancak aşırı çiğ tüketimden kaçınmak faydalıdır.
• Yeterli İyot Alımını Sağlayın: Guatrojenlerden kaynaklanabilecek olumsuz etkileri azaltmak için deniz ürünleri süt ürünleri veya iyotlu tuz tüketerek yeterli iyot alımını sürdürmek önemlidir.

Dengeli bir diyet benimsemek de tiroid sağlığını desteklemek açısından kritiktir. Selenyum ve çinko gibi besinler açısından zengin gıdalar tüketmek turpgillerden kaynaklanan guatrojenik etkileri en aza indirirken genel tiroid fonksiyonlarına katkıda bulunur. Dolayısıyla turpgillerin bu öneriler doğrultusunda tüketilmesi tiroid sağlığı açısından daha güvenli hale gelir.

Gluten Tiroid Bozukluklarını Nasıl Etkiler?

Gluten özellikle Hashimoto tiroiditi gibi otoimmün tiroid hastalıklarına sahip bireylerde önemli etkiler yaratabilir. Hashimoto bağışıklık sisteminin tiroid bezine saldırarak hipotiroidizme yol açtığı bir durumdur. Araştırmalar glutenin bu bağışıklık tepkisini daha da şiddetlendirebileceğini göstermektedir. Bu durum “moleküler taklit” olarak bilinen bir süreçle ilişkilendirilmektedir. Glutenin içerdiği gliadin proteini tiroid dokusuna benzer bir yapıya sahiptir. Hashimoto hastaları gluten tükettiğinde bağışıklık sistemi gliadini tiroid dokusuyla karıştırabilir ve tiroid bezine de saldırabilir. Bu da iltihaplanmayı artırarak tiroid dokusunun daha fazla hasar görmesine yol açabilir.

Bazı çalışmalar glutensiz diyetin tiroid antikorlarını azaltabileceğini öne sürmektedir. Özellikle gluten içermeyen diyet uygulayan bireylerde antikor seviyelerinde düşüş ve tiroid fonksiyonlarında iyileşme gözlenmiştir. Bu da gluten tüketimini sınırlandırmanın Hashimoto semptomlarını hafifletebileceğini göstermektedir. Ayrıca Hashimoto hastalarının çoğu bağırsak geçirgenliği ile ilgili sorunlar yaşamaktadır. Gluten bu bireylerde bağırsak astarının geçirgen hale gelmesine katkıda bulunabilir ve bağışıklık tepkisini tetikleyebilir.

Tiroid Hastaları Soya Ürünlerini Tüketmeli mi?

Soya ürünleri hipotiroidi hastalarının tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebileceği için dikkatle tüketilmelidir. Özellikle levotiroksin gibi sentetik tiroid hormonları kullanan hastalar için soya tüketimi bu ilaçların emilimini azaltarak tedavi sürecini zorlaştırabilir. Soya ürünlerinin içeriğindeki izoflavonlar bağırsaklarda tiroid ilacının emilimini etkileyerek tedavi sonuçlarının tutarsız olmasına yol açabilir. Bu sebeple hipotiroidi hastalarının ilaç aldıktan en az dört saat önce veya sonra soya tüketiminden kaçınmaları önerilir. Böylece ilacın emilimi daha verimli gerçekleşir.

Soya ürünlerini düzenli ve büyük miktarlarda tüketen hastaların dikkat etmesi gereken bazı durumlar vardır:

• Soya sütü veya tofu gibi soya ürünleri tüketiliyorsa düzenli aralıklarla tiroid seviyeleri kontrol edilmelidir.
• Özellikle yoğun soya tüketimi varsa sağlık uzmanına danışarak ilaç dozajında ayarlamalar yapılması gerekebilir.

Soya izoflavonları aynı zamanda TSH seviyelerini de hafifçe artırabilir ve bu durum tiroidin daha fazla çalışmasına neden olabilir. Ancak bu etkinin daha belirgin hale gelmesi iyot eksikliği olan kişilerde görülür. Çünkü iyot tiroid fonksiyonu için kritik bir elementtir ve eksikliğinde yüksek miktarda soya tüketimi tiroid sorunlarını artırabilir.

Son olarak yeterli iyot seviyesine sahip bireylerde orta düzeyde soya tüketiminin tiroid sağlığı açısından önemli bir risk oluşturmadığı göz önünde bulundurulmalıdır.

Tiroid Hastaları Sağlıklı Beslenmelerini Nasıl İyileştirebilir?

Tiroid hastaları sağlıklı bir diyetle tiroid fonksiyonlarını destekleyebilir. Belirli gıdalar tiroid hormonlarının üretimini ve metabolizmasını iyileştirebilir. Brezilya cevizi tiroid sağlığı için önemli bir mineral olan selenyum açısından oldukça zengindir. Selenyum T4 formunu aktif T3 formuna dönüştürmeye yardımcı olur. Bu nedenle günde 1-2 Brezilya cevizi tüketimi önerilir.

Yumurta iyot ve selenyum gibi tiroid için kritik besinleri sağlar. Ayrıca yumurtanın içeriğindeki tirozin tiroid hormonlarının üretiminde önemlidir. Tiroid sağlığına destek için günde bir veya iki yumurta tüketimi faydalıdır.

Yosun özellikle iyot içeriği yüksek olan kelp gibi çeşitleriyle tiroid fonksiyonlarını destekler. Fakat aşırı iyot alımı tiroidi olumsuz etkileyebilir bu nedenle yosun tüketimi ölçülü olmalıdır.

Çinko T4’ün aktif forma dönüşümünde görev alır ve çinko eksikliği tiroid sağlığını zayıflatabilir. İstiridye çinko açısından oldukça zengindir. Tiroid sağlığını desteklemek için çinko içeriği yüksek gıdaların diyetin bir parçası olması önerilir.

Protein tiroid hormonlarının üretimi ve metabolizmayı desteklemek için önemlidir. Yumurtaların yanı sıra tavuk ve balık gibi yağsız protein kaynakları tiroid sağlığına katkı sağlar.

Tiroid hastaları için turpgiller ölçülü tüketildiğinde faydalı olabilir. Brokoli lahana ve Brüksel lahanası gibi sebzeler lif ve antioksidan içerir. İyot emilimini sınırlamak için bu sebzelerin pişirilerek tüketilmesi önerilir.

Son olarak işlenmiş ve rafine gıdalar tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle taze meyve sebze ve sağlıklı yağlar gibi doğal gıdalardan zengin bir diyet tercih edilmelidir. Ayrıca iltihaplanmayı artıran rafine şekerlerden ve glutenden uzak durmak tiroid sağlığını desteklemeye yardımcı olur.

Sıkça Sorulan Sorular

Tiroid hastalarının iyot tüketimi nasıl düzenlenmelidir?

Tiroid hastalarında iyot alımı dikkatle düzenlenmelidir çünkü hem eksikliği hem de fazlalığı tiroid fonksiyonlarını olumsuz etkileyebilir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), okul çağındaki çocuklar için idrarda iyot konsantrasyonunun 100–199 µg/L, hamile kadınlar için ise 150–249 µg/L olmasını önermektedir. Amerikan Tiroid Derneği, yetişkinler ve hamilelik ile emzirme dönemindekiler için günde 500 µg’yi aşan iyot veya yosun takviyesi kullanımından kaçınılması gerektiğini belirtir. İyot eksikliği olan bölgelerde, iyotlu tuz kullanımı bu durumu iyileştirmede etkili olmuştur. Ancak tiroid hastalarının, kişisel sağlık durumlarına ve bölgesel diyetlerindeki iyot seviyelerine göre iyot alımını belirlemek için bir sağlık uzmanına danışmaları gerekir.

Gluten tiroid hastalıklarını nasıl etkiler?

Otoimmün tiroid hastalıklarına (Örneğin Hashimoto tiroiditi) sahip bireylerde çölyak hastalığı (ÇH) görülme oranı %2 ile %7,8 arasında değişmektedir. ÇH hastalarının tiroid hastalıkları riskinin diğer bireylere göre üç kat daha fazla olduğu bulunmuştur. Hashimoto hastalarında glutensiz diyet (GFD) uygulaması, tiroid peroksidaz antikorları (TPOAb) ve tiroglobulin antikorları (TgAb) seviyelerinde azalma, tiroid uyarıcı hormon (TSH) seviyelerinde düşüş ve serbest tiroksin (FT4) seviyelerinde artış gibi olumlu etkiler göstermiştir. Ancak ÇH veya glutenle ilişkili bir durumu olmayan Hashimoto hastaları için GFD genel olarak önerilebilecek yeterli bilimsel kanıta sahip değildir.

Hipotiroidi veya hipertiroidi hastaları için önerilen besinler nelerdir?

Hipotiroidi hastaları için selenyum, çinko ve iyot açısından zengin bir beslenme önerilir. Selenyum için Brezilya cevizi, ton balığı ve yumurta; çinko için kırmızı et, tavuk ve baklagiller tercih edilmelidir. İyot alımı için iyotlu tuz ve süt ürünleri faydalıdır ancak aşırı tüketim zararlı olabilir. Brokoli ve lahana gibi turpgiller ve soya ürünleri, çiğ veya fazla miktarda tüketildiğinde tiroid hormon üretimini engelleyebilir. Hipertiroidi hastaları için düşük iyot diyeti tavsiye edilir. Deniz yosunu, balık ve iyotlu tuz gibi gıdalardan kaçınılmalıdır. Tiroid hormonlarını azaltabilecek turpgiller yararlı olabilir. Ayrıca kemik yoğunluğunu korumak için kalsiyum ve D vitamini içeren yeşil yapraklı sebzeler ve güçlendirilmiş bitkisel sütler tüketilebilir. Kafein tüketimi azaltılmalıdır çünkü kaygı ve çarpıntı gibi belirtileri artırabilir. Diyet değişikliklerinden önce doktorla görüşülmelidir.

Tiroid fonksiyonlarını destekleyen vitamin ve mineraller hangileridir?

Tiroid fonksiyonlarının optimal düzeyde çalışması için belirli vitamin ve minerallerin yeterli alımı çok önemlidir. İyot, tiroid hormonlarının sentezinde temel bir bileşendir ve eksikliği hipotiroidizm ve guatra neden olabilir. Selenyum, tiroksinin (T4) aktif triiodotironine (T3) dönüşümü için kritik öneme sahiptir ve tiroid bezini oksidatif stresten korur. Demir, tiroid hormonlarının üretimi için gereklidir ve eksikliği tiroid fonksiyonunu bozabilir. Çinko, tiroid hormonlarının metabolizmasında rol oynar ve eksikliği hipotiroidizme yol açabilir. A vitamini, tiroid hormonlarının metabolizmasının düzenlenmesinde yer alır ve eksikliği tiroid fonksiyonunu bozabilir. D vitamini eksikliği, otoimmün tiroid hastalıklarıyla ilişkilendirilmiştir ve tiroid sağlığı için önemlidir. B12 vitamini eksikliği, tiroid bozukluğu olan kişilerde yaygındır ve semptomları kötüleştirebilir. Diyet veya takviye yoluyla bu mikro besinlerin yeterli alımının sağlanması, sağlıklı bir tiroid fonksiyonunu destekleyebilir.

Tiroid hastalarının kaçınması gereken gıdalar nelerdir?

Tiroid hastaları, tiroid fonksiyonlarını veya ilaç emilimini etkileyebilecek belirli gıdalara karşı dikkatli olmalıdır. Soya ürünleri, tofu ve soya sütü dahil, izoflavonlar içerir ve bu maddeler tiroid hormonu üretimini ve ilaç emilimini engelleyebilir. Brokoli, karnabahar ve lahana gibi turpgillerde bulunan guatrojenler, özellikle iyot eksikliği olan kişilerde tiroid hormonu sentezini bozabilir. Buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten, Hashimoto hastalığı gibi otoimmün tiroid rahatsızlıklarını kötüleştirebilir. Deniz yosunu ve iyotlu tuz gibi iyot açısından zengin gıdaların aşırı tüketimi, hipertiroidizmi şiddetlendirebilir. Yüksek lifli gıdalar, fasulye ve bazı meyveler dahil, büyük miktarlarda tüketildiğinde ilaç emilimini engelleyebilir. Kahve gibi kafein içeren içecekler, ilaç emilimini engelleyebilir ve semptomları kötüleştirebilir. Alkol, tiroid hormon seviyelerini ve bezin hormon üretme yeteneğini olumsuz etkileyebilir. Tiroid hastalarının, kişisel diyet önerileri için sağlık uzmanlarına danışmaları önemlidir.

Prof. Dr. Özgür KILIÇKESMEZ

Girişimsel Radyoloji ve Nöroradyoloji Uzmanı Prof. Dr. Özgür Kılıçkesmez, 1997 yılında Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Uzmanlık eğitimini İstanbul Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde tamamladı. Londra’da girişimsel radyoloji ve onkoloji alanında eğitim aldı. İstanbul Çam ve Sakura Şehir Hastanesi’nde girişimsel radyoloji bölümünü kurdu ve 2020 yılında profesör oldu. Çok sayıda uluslararası ödül ve sertifikaya sahip olan Kılıçkesmez’in 150’den fazla bilimsel yayını bulunmakta ve 1500’den fazla atıf almıştır. Halen Medicana Ataköy Hastanesi’nde görev yapmaktadır.